Murat Kaleli
murat
PARAKETE SEYRİ :
Belli bir mevkiden itibaren geminin gittiği yön ve uyguladığı sürat (zamana bağlı olarak) dikkate alınarak mevkiin hesaplanmasını sağlayan seyir türüne PARAKETE SEYRİ denir.
Parakete seyri mevki bulmak için uygulanan en basit, ancak aynı zamanda en önemli seyir türüdür. Çünkü Parakete seyri diğer tüm seyir türleriyle birlikte uygulanabilme özelliğine sahiptir. Parakete seyri ile hesaplanan mevki, kesin (Fix) olmamakla birlikte mevki hakkında kabaca da olsa önemli referans sağlayacak niteliktedir. Parakete seyri düzenli olarak uygulandığı sürece diğer metodlar uygulanırken yapılan hataların farkedilmesini veya diğer metodların uygulanabilmesi için gerekli olan referans bilgiyi sağlar.
Parakete seyri ile bulunan mevkiin hatalı olmasının nedenleri genel olarak akıntı faktörü, gemi yapısındaki veya donanım/cihazlarındaki zamana bağlı olarak oluşan değişiklikler, seyir aletlerindeki hatalar, serdümenin hatalı dümen tutması, ortam şartları vb.dir. Eğer bu etkiler olmasa, parakete seyri ile saptanan mevki gerçek (Fix) mevki olacaktır.
PARAKETE SEYRİNİ UYGULAYABİLMEK İÇİN GEREKLİ OLAN BİLGİLER; ROTA, SÜRAT VE ZAMAN DEĞERLERİDİR. BU BİLGİLERİ ELDE EDEBİLMEK İÇİN YÖN GÖSTEREN, SÜRAT ÖLÇEN VE ZAMAN ÖLÇEN SEYİR ALETLERİ KULLANILIR. (PUSULALAR, PARAKETELER, SAATLER)
PARAKETE SEYRİNDE YAPILACAK HATA MİKTARI NELERE BAĞLIDIR?
1.Yapılan seyrin uzunluğuna.
2.Kullanılan seyir aletlerinin doğruluğuna.
3.Ortam şartlarının değişimine.
PARAKETE MEVKİ PLOTLAMA ZAMANLARI
1.Sahile yakın yerlerde seyrederken saatte bir ve tercihen saat başında.
2.Açık deniz ve Okyanus seyirlerinde 3 saatte bir ve tercihen saat başında.
3.Her rota değişiminde.
4.Her sürat değişiminde.
5.Her kerteriz alındığında.
6.Her mesafe ölçüldüğünde.
7.Her fix konulduğunda.
8.Her Running Fix konulduğunda.
PARAKETE SEYRİNE İLİŞKİN TANIMLAR
1.PARAKETE MEVKİ/DEED RECKONING (DR):
Parakete seyrinin uygulanması ile elde edilen referans mevkidir. Daha önce açıklanan nedenler yüzünden hassas değildir. Sadece yön gösteren, sürat ölçen ve zaman ölçen seyir aletleri kullanılarak elde edilir. (Bu mevkii elde etmek için Seyir Yardımcılarının kullanılmasına gerek yoktur.)
2.KESİN MEVKİ (FİX):
Dünya üzerinde bulunulan gerçek mevkidir. Kılavuz seyiri yöntemleri ile çeşitli seyir aletleri ve seyir yardımcıları kullanılarak elde edilir.
3.KAYDIRILMIŞ MEVKİ/RUNNİNG FİX (R.FİX):
Özel yöntemlerle saptanan, Parakete mevkiinden daha hassas, Fix mevkiden daha az hassas bir mevkidir. Aynı anda birden fazla seyir yardımcısı tespit edilemediği zaman Fix mevki konulamayacağı için Parakete mevkiinden de yararlanarak özel yöntemlerle hesaplanır.
4.TAHMİNİ MEVKİ/ESTİMATED POSITION (E.P.):
DR mevkiden biraz daha hassas ancak R.Fix mevkiden daha az hassas bir mevkidir. Bir sahil maddesinden alınan kerteriz hattına, o anda bulunulan Parakete mevkiinden bir dik inilmek suretiyle bulunur.
5.BULUNULMASI EN MUHTEMEL MEVKİ/MOST PROBABLE POSITION (M.P.P.):
Seyircinin bilgi, beceri ve tecrübesini kullanarak; hesaplanan parakete mevkiine etki eden hata faktörlerini tatbik etmesiyle bulunan mevkidir.
6.TAHMİNİ VARIŞ ZAMANI/ESTIMATED TIME OF ARIVAL (ETA):
Planlanan harekete göre belli bir yere/limana tahmini varış zamanıdır.
7.TAHMİNİ KALKIŞ (AYRILIŞ) ZAMANI/ESTIMATED TIME OF DEPARTURE (ETD):
Planlanan harekete göre belli bir yerden veya limandan tahmini ayrılma (kalkış) zamanıdır.
PARAKETE SEYRİNDE KULLANILAN SEMBOL VE KISALTMALAR
DR (Parekete Mevki)
EP (Tahmini Mevki)
FİX (Kesin Mevki)
R.FİX (Kaydırılmış Mevki)
MPP (En Muhtemel Mevki)
RADFİX (Radar Kesin Mevki)
MEVKİLERİN DOĞRULUK SIRALAMASI
1.FİX
2.RFİX
3.EP
4.DR
MPP'un doğruluğu seyircinin kişisel bilgi ve becerisine göre
değişebilir. Bazen FİX'e çok yakın bir hatta FİX'le aynı olabildiği gibi bazen de DR'dan daha hatalı da olabilir.
PARAKETE SEYRİNDE PLOTLAMADA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
1.Haritaya plotlanan her hat/nokta, gerekli/uygun sembol, kısaltma ve/veya rakamsal değerlerle açıklanmalıdır.(Örneğin; Rotanın üzerine üç rakamla rota değeri, altına mil cinsinden sürat değeri,bir mevki konduğunda cinsini belirten sembolü ve kısaltması; bir kerteriz alındığında açısal değeri ve alınma zamanı mutlaka plota işlenmelidir.)
2.Plot yaparken mümkün olduğunca ince uçlu kurşun kalem, fazla bastırılmadan kullanılmalıdır.
3.Yapılan tüm plotlamalar birbirine karışmayacak şekilde ve okunaklı olmalıdır.
4.Parakete mevkiinden daha sıhhatli bir mevki elde edildiğinde, Parakete seyrine/plotuna bu yeni mevkiden itibaren devam edilmelidir.
5.Parakete plotundaki eski bilgiler referans teşkil edeceği için seyir boyunca silinmemelidir.
PARAKETE SEYRİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN EN ÖNEMLİ HUSUSUN "ÇOK İYİ BİR ŞEKİLDE KAYIT TUTULMASI" OLDUĞUNU UNUTMAYINIZ. TÜM ROTA VE SÜRAT DEĞİŞİKLİKLERİ, ALINAN KERTERİZLER, ÖLÇÜLEN MESAFELER VE ZAMANLAR ANINDA KAYDEDİLMELİ VE PLOTA DÜZENLİ BİR ŞEKİLDE İŞLENMELİDİR.
PARAKETE PLOTUNDA/SEYRİNDE KULLANACAĞINIZ ROTANIN HAKİKİ OLDUĞUNU UNUTMAYINIZ, CAYRONUZ ARIZALI/YOK İSE "CDMVT" KURALINI KULLANARAK HAKİKİ KIYMETLERİ ELDE EDEBİLİRSİNİZ. HANGİ SEYİR TÜRÜ UYGULANIRSA UYGULANSIN, O SEYİRLE BİRLİKTE PARAKETE SEYRİ DE MUTLAKA UYGULANMALIDIR. ÇOĞU ZAMAN KILAVUZ SEYRİNİ VEYA ASTRONOMİ SEYRİNİ UYGULAMAK MÜMKÜN OLMADIĞI HALDE PARAKETE SEYRİNİ UYGULAMAK HER AN İÇİN MÜMKÜNDÜR.
Belli bir mevkiden itibaren geminin gittiği yön ve uyguladığı sürat (zamana bağlı olarak) dikkate alınarak mevkiin hesaplanmasını sağlayan seyir türüne PARAKETE SEYRİ denir.
Parakete seyri mevki bulmak için uygulanan en basit, ancak aynı zamanda en önemli seyir türüdür. Çünkü Parakete seyri diğer tüm seyir türleriyle birlikte uygulanabilme özelliğine sahiptir. Parakete seyri ile hesaplanan mevki, kesin (Fix) olmamakla birlikte mevki hakkında kabaca da olsa önemli referans sağlayacak niteliktedir. Parakete seyri düzenli olarak uygulandığı sürece diğer metodlar uygulanırken yapılan hataların farkedilmesini veya diğer metodların uygulanabilmesi için gerekli olan referans bilgiyi sağlar.
Parakete seyri ile bulunan mevkiin hatalı olmasının nedenleri genel olarak akıntı faktörü, gemi yapısındaki veya donanım/cihazlarındaki zamana bağlı olarak oluşan değişiklikler, seyir aletlerindeki hatalar, serdümenin hatalı dümen tutması, ortam şartları vb.dir. Eğer bu etkiler olmasa, parakete seyri ile saptanan mevki gerçek (Fix) mevki olacaktır.
PARAKETE SEYRİNİ UYGULAYABİLMEK İÇİN GEREKLİ OLAN BİLGİLER; ROTA, SÜRAT VE ZAMAN DEĞERLERİDİR. BU BİLGİLERİ ELDE EDEBİLMEK İÇİN YÖN GÖSTEREN, SÜRAT ÖLÇEN VE ZAMAN ÖLÇEN SEYİR ALETLERİ KULLANILIR. (PUSULALAR, PARAKETELER, SAATLER)
PARAKETE SEYRİNDE YAPILACAK HATA MİKTARI NELERE BAĞLIDIR?
1.Yapılan seyrin uzunluğuna.
2.Kullanılan seyir aletlerinin doğruluğuna.
3.Ortam şartlarının değişimine.
PARAKETE MEVKİ PLOTLAMA ZAMANLARI
1.Sahile yakın yerlerde seyrederken saatte bir ve tercihen saat başında.
2.Açık deniz ve Okyanus seyirlerinde 3 saatte bir ve tercihen saat başında.
3.Her rota değişiminde.
4.Her sürat değişiminde.
5.Her kerteriz alındığında.
6.Her mesafe ölçüldüğünde.
7.Her fix konulduğunda.
8.Her Running Fix konulduğunda.
PARAKETE SEYRİNE İLİŞKİN TANIMLAR
1.PARAKETE MEVKİ/DEED RECKONING (DR):
Parakete seyrinin uygulanması ile elde edilen referans mevkidir. Daha önce açıklanan nedenler yüzünden hassas değildir. Sadece yön gösteren, sürat ölçen ve zaman ölçen seyir aletleri kullanılarak elde edilir. (Bu mevkii elde etmek için Seyir Yardımcılarının kullanılmasına gerek yoktur.)
2.KESİN MEVKİ (FİX):
Dünya üzerinde bulunulan gerçek mevkidir. Kılavuz seyiri yöntemleri ile çeşitli seyir aletleri ve seyir yardımcıları kullanılarak elde edilir.
3.KAYDIRILMIŞ MEVKİ/RUNNİNG FİX (R.FİX):
Özel yöntemlerle saptanan, Parakete mevkiinden daha hassas, Fix mevkiden daha az hassas bir mevkidir. Aynı anda birden fazla seyir yardımcısı tespit edilemediği zaman Fix mevki konulamayacağı için Parakete mevkiinden de yararlanarak özel yöntemlerle hesaplanır.
4.TAHMİNİ MEVKİ/ESTİMATED POSITION (E.P.):
DR mevkiden biraz daha hassas ancak R.Fix mevkiden daha az hassas bir mevkidir. Bir sahil maddesinden alınan kerteriz hattına, o anda bulunulan Parakete mevkiinden bir dik inilmek suretiyle bulunur.
5.BULUNULMASI EN MUHTEMEL MEVKİ/MOST PROBABLE POSITION (M.P.P.):
Seyircinin bilgi, beceri ve tecrübesini kullanarak; hesaplanan parakete mevkiine etki eden hata faktörlerini tatbik etmesiyle bulunan mevkidir.
6.TAHMİNİ VARIŞ ZAMANI/ESTIMATED TIME OF ARIVAL (ETA):
Planlanan harekete göre belli bir yere/limana tahmini varış zamanıdır.
7.TAHMİNİ KALKIŞ (AYRILIŞ) ZAMANI/ESTIMATED TIME OF DEPARTURE (ETD):
Planlanan harekete göre belli bir yerden veya limandan tahmini ayrılma (kalkış) zamanıdır.
PARAKETE SEYRİNDE KULLANILAN SEMBOL VE KISALTMALAR
DR (Parekete Mevki)
EP (Tahmini Mevki)
FİX (Kesin Mevki)
R.FİX (Kaydırılmış Mevki)
MPP (En Muhtemel Mevki)
RADFİX (Radar Kesin Mevki)
MEVKİLERİN DOĞRULUK SIRALAMASI
1.FİX
2.RFİX
3.EP
4.DR
MPP'un doğruluğu seyircinin kişisel bilgi ve becerisine göre
değişebilir. Bazen FİX'e çok yakın bir hatta FİX'le aynı olabildiği gibi bazen de DR'dan daha hatalı da olabilir.
PARAKETE SEYRİNDE PLOTLAMADA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
1.Haritaya plotlanan her hat/nokta, gerekli/uygun sembol, kısaltma ve/veya rakamsal değerlerle açıklanmalıdır.(Örneğin; Rotanın üzerine üç rakamla rota değeri, altına mil cinsinden sürat değeri,bir mevki konduğunda cinsini belirten sembolü ve kısaltması; bir kerteriz alındığında açısal değeri ve alınma zamanı mutlaka plota işlenmelidir.)
2.Plot yaparken mümkün olduğunca ince uçlu kurşun kalem, fazla bastırılmadan kullanılmalıdır.
3.Yapılan tüm plotlamalar birbirine karışmayacak şekilde ve okunaklı olmalıdır.
4.Parakete mevkiinden daha sıhhatli bir mevki elde edildiğinde, Parakete seyrine/plotuna bu yeni mevkiden itibaren devam edilmelidir.
5.Parakete plotundaki eski bilgiler referans teşkil edeceği için seyir boyunca silinmemelidir.
PARAKETE SEYRİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN EN ÖNEMLİ HUSUSUN "ÇOK İYİ BİR ŞEKİLDE KAYIT TUTULMASI" OLDUĞUNU UNUTMAYINIZ. TÜM ROTA VE SÜRAT DEĞİŞİKLİKLERİ, ALINAN KERTERİZLER, ÖLÇÜLEN MESAFELER VE ZAMANLAR ANINDA KAYDEDİLMELİ VE PLOTA DÜZENLİ BİR ŞEKİLDE İŞLENMELİDİR.
PARAKETE PLOTUNDA/SEYRİNDE KULLANACAĞINIZ ROTANIN HAKİKİ OLDUĞUNU UNUTMAYINIZ, CAYRONUZ ARIZALI/YOK İSE "CDMVT" KURALINI KULLANARAK HAKİKİ KIYMETLERİ ELDE EDEBİLİRSİNİZ. HANGİ SEYİR TÜRÜ UYGULANIRSA UYGULANSIN, O SEYİRLE BİRLİKTE PARAKETE SEYRİ DE MUTLAKA UYGULANMALIDIR. ÇOĞU ZAMAN KILAVUZ SEYRİNİ VEYA ASTRONOMİ SEYRİNİ UYGULAMAK MÜMKÜN OLMADIĞI HALDE PARAKETE SEYRİNİ UYGULAMAK HER AN İÇİN MÜMKÜNDÜR.
