Arapgir İlçesi Tarihçesi

  • Konuyu Başlatan: Konuyu başlatan penguen Tarih:
  • Başlangıç tarihi Yazılan Cevaplar:
  • Cevaplar 0
  • Okunma Sayısı: Görüntüleme 24,499

penguen

Zirve
Mesajlar
1,599
Tepkime Puanı
11
ARAPGİR’İN TARİHÇESİ

Arapgir, civarındaki yerleşim birimlerinin en eskilerinden biridir. Eski ismi "Daskuza" dır. Şehrin M.Ö. 1200 yıllarında kurulduğu ve ilk yerlilerinin Müşkiler olduğu sanılmaktadır. Arapgir, kronolojik olarak Protohitler, Hititler, Persler, Romalılar, Bizanslılar, İslam Uygarlıkları, Anadolu Selçukluları, Anadolu Beylikleri ve Osmanlı dönemini idrak etmiş ve bu kültürlerin etki alanına girmiştir.

M.Ö. 852 de Asur egemenliğine giren Arapgir, önce Urartuların eline geçer. M.Ö.612 de tekrar Asurluların egemenliğine girer. Asur egemenliği İskender’in Anadolu'ya girdiği M.Ö.330 yılına kadar devam eder. M.Ö.44 'de Roma imparatorluğu'nca egemenlik altına alınan bu bölgenin Müslümanların eline geçmesi M.S.717'de Emevi Komutanı Davut Bin Süleyman sayesinde olur. Daha sonra Danişmentliler'in eline geçen Arapgir,1178'de Selçuklu Devlet'ine bağlı bir Sancak haline getirilir. Selçuklular'ın Kösedağ Savaşında Moğollara yenilmesi üzerine Moğolların eline geçer.

Anadolu Beylikleri döneminde önce Karakoyunluların, daha sonra Akkoyunluların eline geçen Arapgir, 1514 Çaldıran Savaşı'ndan sonra Osmanlı Devleti'nin egemenliğine girer.

1518 yılında tutulan ilk Osmanlı Tahrır defterinde Diyarbakır Eyaletinin 12 sancağından 10. sırasında Arapgir görülmektedir. Kanuni Sultan Süleyman zamanında yapılmış olan Kanunname-i Süleymani’de Rum Beylerbeyliği (Sivas) Eyeleti’nin 7 sancağından birinin Arapgir olduğu görülmektedir. Kaynaklara göre 1540 tarihinde Arapgir Sivas Eyaletine bağlanmış, Sancak Beyi hassı 210000 akçe olmuştur.

1846 tarihli devlet salnamesine göre, Arapgir Livası 1834 tarihinden itibaren Harput (Elazığ) Eyaletine bağlı olarak gösterilmektedir. 1927 tarihli Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesinde ise Arapgir, Malatya vilayetine bağlı bir ilçe merkezi olarak görülmektedir.

XIX. Yüzyılda, Trabzon-Halep transit yolu üzerinde yer alması, tüccarların girişken ve çalışkan olması, "manusa" kumaşı yapan el tezgahlarının yaygınlığı nedeniyle Arapgir önemli bir ticaret ve sanat şehridir. Bu dönemde nüfusun Malatya, Harput ve Diyarbakır'dan daha fazla olduğu sanılmaktadır. Bu durum I. Dünya Savaşı'na kadar devam etmiştir. Savaştan sonra, büyük tüccarların İstanbul, İzmir gibi büyük kentlere göç etmesi, Arapgir'in besleme havzası olan Irak ve Suriye'nin elden çıkması sonucu Arapgir giderek küçülmüştür...

ARAPGİR ADININ KAYNAĞI

Arapgir’in adı birçok kaynakta Daskousa-Dascousa-Daskuza olarak zikredilmektedir. İsmail Hamdi Denişmend eserlerinde Arapgir'i "ARAPKA-ARAPÇA-ARABRAKES" diye vermekte. Bizans kaynaklarında ARABRAKES diye geçmektedir.

1- Arapgir ismi eski Arapça yazı ile "Ayın,Rı,Be,Kef,Ye-ı ve Rı" harfleriyle yazılmaktadır. Bu harflerle yazılan Arapgir "Arapger, Arapker, Arapkir, Arapgir" şeklinde okunabilmiştir. Latin alfabesi ile transkript edildiğinde, biz bunu ARAPGİR diye yazıp okumaktayız.

2- Evliya Çelebiye göre, zamanı kadimdeki banisi belli değildir. Muhammed yedi yaşında iken Arap Hatemi Ta'i Nuşirevan derdinden bizar olarak Mekke'ye gelmiş ve Abdulmuttalip ile görüşmüş, onların izni ile Arapkir'e gelip mesken edinmiştir.

Ceri sahibi olup, Nuşirevana gelüp, bu şehri aldığı malü ganaimle mamur etmiştir. İşte Arap Hatemi Ta'inin adına göre bu memleketin ismi Arapgir kalmıştır. Nice maluktan müluka geçmiş, nihayetinde Selçukiyan eline düşmüş, Çelebi Sultan Mehmet Han feth etmiştir. (E.Ç.S.C.5.215) Kalesini Hatemi Ta'i mamur edip 7 sene zapturaltında kaldı.

3- Başka bir hikaye, Arapgir denilmesinin sebebi, Süleyman Şah'ın kaleye su yolundan 40 Arap cengaveriyle geldiği esnada, kalenin kalabalığını gören Araplar hayretle bakarken "Arap ne duruyorsun gir" demeleri üzerine Arapgir ismi verilmiştir. Asker tutan anlamında olan "ergirt" den mütevellit Arapgir denilmektedir.

4- Asur Kralı Sargon'un Malatya civarında hakimiyet kurmak istediği, bunun için bu bölgede 8 adet kale yaptırdığı, bu fütuhatta engel olmak isteyen Arapgir halkını Aşağı Mezopotamya'ya sürdüğü, oradan getirdiği Arap ahaliyi de Arapgir'e yerleştirdiği, bundan sonra Arapger dendiği, ses düşmesi ile Arapgir olduğu belirten kaynaklarda vardır...

5- Bazı kaynaklarda da, Arapgir "Narin Kale-Nazik Kale" diye belirtilmekte, bunun "Ar,Ab,Ger" olarak "ye,iç,keyfine bak" anlamına geldiğini, Arapgir isminin bu anlamda kullanıldığı belirtilmektedir...

6- Bir başka kaynak Arapgir’in Darapgir kelimesinden türediğini belirterek; "Darap" bir hükümdar adı "kir" de "işlediği-yaptığı" anlamına geldiğine göre, şehri kuran Darap ismindeki hükümdar olduğu, Arapgir "Arapkir" isminin de buradan geldiğini belirtmektedir...

7- 9.yüzyıl başlarında Bizans hakimiyeti altında bulunan Arapgir, Melikşah zamanında Selçuklu Hakimiyeti altına alınmıştır. "Melikşah buranın alınması için Arap Mehmet denilen bir komutan ile Cihanşah'ı memur eder. Bunlardan Cihanşah şimdiki Cihangir denilen yerde şehit olur. Arap Mehmet ise uzun bir kuşatmadan sonra şehri ele geçirir. Bu olaya izafen buraya Arapgir ismi verilir" diyen kaynaklar da vardır...
 

Etiketler
Gezenbilir bilgi kaynağını daha iyi bir dizin haline getirebilmek için birkaç rica;
- Arandığında bilgiye kolay ulaşabilmek için farklı bir çok konuyu tek bir başlık altında tartışmak yerine veya konu başlığıyla alakalı olmayan sorularınızla ilgili yeni konu başlıkları açınız.
- Yeni bir konu açarken başlığın konu içeriğiyle ilgili açık ve net bilgi vermesine dikkat ediniz. "Acil Yardım", "Lütfen Bakar mısınız" gibi konu içeriğiyle ilgili bilgi vermeyen başlıklar geç cevap almanıza neden olacağı gibi bilgiye ulaşmayı da zorlaştıracaktır.
- Sorularınızı ve cevaplarınızı, kısaca bildiklerinizi özel mesajla değil tüm forumla paylaşınız. Bildiklerinizi özel mesajla paylaşmak forum genelinde paylaşımda bulunan diğer üyelere haksızlık olduğu gibi forum kültürünün kolektif yapısına da aykırıdır.
- Sadece video veya blog bağlantısı verilerek açılan konuların can sıkıcı olduğunu ve üyeler tarafından hoş karşılanmadığını belirtelim. Lütfen paylaştığınız video veya blogun bağlantısının altına kısa da olsa konu başlığıyla alakalı bilgiler veriniz.

Hep birlikte keyifli forumlar dileriz.


GEZENBİLİR TV

GEZENBİLİR'İ TAKİP EDİN

Forum istatistikleri

Konular
103,383
Mesajlar
1,517,438
Kayıtlı Üye Sayımız
172,041
Kaydolan Son Üyemiz
İsmail.s

Çevrimiçi üyeler

SON KONULAR



Geri
Üst