Ynt: İran
Tabriz (Tebriz)
Tebriz Iranin en onemli sehirlerinden ve Dogu azerbayjan eyaletinin merkezidir. Azerbayjan eyaleti uc Eyalete bolunmeden once (Bati - Dogu azerbayjan – Ardabil) Azerbayjan eyaletinin merkeziydi.
Tebriz tarihin her doneminde Iran icin onemli olmus ve Iran siyasi tarihinde onemli roller oynayan ve degisiklikler yapan sehirdir. Sunu acikca soyleyebiliriz ki Tebrizde istenmeyen bir Devlet yada baska bir sey Iran`da hayatini uzun bir zaman surduremez. Iran azerileri ve hatta Azerbayjan cumhuriyetinin vatandaslari Tebrize baska bir onem ve saygi duyarlar.
Tebrizin nufusu 2006 yilinda yapilan sayimlarda 1,378,935 kisi olarak belirlenmis ( Iranin 4. sehri), ama gunduz vakti bu sayi 2 milyona yakin (belki daha fazla) olur. Tebriz
Iranin 2. Buyuk Sanayi Sehri (tahran`dan Sonra), Ayrica yine tahrandan sonara havasi kirli olan 2. sehir.
Tebriz Tarih Surecinde Siddetli deprem ve Iranin sinirlarina yakin olmasi nedeniyle isgallarla karsilasmis ve Kac kere tamamen yikilmis ve Kucuk bir kasaba haline gelmis ama bunlarin hicbiri Tebriz yine Onemli Sehirlerden biri olmasinin karsisina gecememeis.
Ayrica
Tarihi Ipekyolu Da Tebrizden gecermis.
Tarih
Tebriz Her zaman Iran Icin Onemli bir sehir Olmustur, Bu sehrin asil baslangic tarihi bilinmiyor ama Guy mesjid etrafinda bulunan mezarlardan bu serih en az 4000 yillik bir tarih ve medeniyeti oldogu belirtiliyor.
Ilkhanilar zamaninda Tabriz baskent olmustur ( Nil den orta asyaya kadar olan bir hukumetin baskenti). Ayrica Ag koyunlu ve Kara koyunlular – Teymurlar ve Safevilerin ilk Yillarinda da Tabriz Iranin Baskenti olmustur. Kacar Hanedani Zamaninda da Veliahd Sehri olmustur.
Tabriz Mashrute Devrimi Sirasinda En onemli yolu Oynayan Sehiridi
(Iranian Constitutional Revolution ) Ve bu olayin kahramanlari Hala da Iran`da Sevgi ve Saygi ile anilirlar ( Sattar Khan (milli serdar) – Salar Khan (milli Salar) – Segat-o Islam ). Ve 1979 yilindaki Islam devrimi Sirasinda da Tabriz Ayaklanmasi ve Tabriz halkinin Oldurulmesi Devrim Surecinde Cok Onemli bir Rol oynamistir. (bu gun Takvimde Tabriz Halkinin Ayaklanmasi Adiyla Kaydedilmistir)
Cografi ve Hava kosullari:
Tebriz Iranin Daglik Bolgesi ve Soguk bolgesinde yer Alir, Tabrizin havasi Kis mevsiminde Soguk ve kuru ve Yaz mevsiminde de Sicak ve kuru olur, tabiki bu sicaklik Iranin digger bolgelerine gore azdir ve Azerbayjan bolgesinin havasi yaz mevsiminde iranin en iyi havalarindan biridir.
Deprem:
Iran deprem Kusaginda olmasinin yanisira Tabriz de Bu kusagin ana bolgelerinin birinin uzerinde yer almaktadir. Tabriz depremleri tarih boyunca cok siddetli ve yikici olmuslardir, O kadar ki tabriz sehri tarih boyunce defalarca tamamen yikilmis ve haritadan silinmenin esigine gelmistir.
kultur Sanat:
Tabriz Iranin kultur – Sanat hayatinda da cok onemlidir. Tabrizden Cok sayida Sair- Hattat – Ressam- Felssefeci – Bilim Adami – Edebiyat – tarih – Islam bilinmleri (islam Alimleri) – Siyasetci ve… cikmistir.
Tabriz Minyator sanatindada Kendi Mektebine sahip (Tebriz mektebi).
Bilindigi gibi Iran halilari dunyanin en iyi ve pahali halilaridir, Iran halilari arasinda da Tebriz halilari En Zarif – Detayli ve en guzel halidirlar.
Tarihi binalar ve Evler:
Tabriz Siddetli Depremler ve isgallar nedeniyle siddetli yikildigi icin bugune kadar bu Dolu tarihten bir sey getirememistir ve az sayida eser ayakta kalmistir (mesela Sah ismail Sefevinin ve ondan sonraki sefevilerin yaptigi cok sayida guzel eser tarih surecinde yikilmislardir (Isfahanin aksinde):
Tabriz Bazari
(dunyanin en buyuk ustu kapali complexi, bu yil Unesco tarafindan dunya miras listesine alinmasi bekleniyor)
Arg-e Alishah (Tabriz) (Tebriz ali sah Ergi)
Masjed-e Kabood (Guy Mesjid)
Rab rashidi (tarihi universite ve rasadhane)
El golu (Shah Golu)
Saiirler Aniti (400 yakin Saiir bu mekan`da defn edilmistir ki onlardan Sehriyar)
Tabriz Cuma Mescidi
Seyyed Hamza Mescidi
Own –Ebn-e Ali Mezari (tabrizin Kuzey tarafindaki Dagin Ustunde)
Itfaiye Kulesi
Belediye binasi (saar Kulesi)
Ve…
Cok sayida eski ev de varidir ki degisik muze olarak kullaniliyorlar.
Azarbayjan Muzesi
Mizan Muzesi (Olcum muzesi)
Sehir ve belediye muzesi
Mashrutiy-e Muzesi
Mimari muzesi
Shahriyar Muzesi
Cevre koruma ve halklar Ve Dogal hayvan yasam Muzesi
Demir devri muzesi (3000-4000 yillik mezarlar)
Kuran ve El yazili kitaplar muzesi
Kajar Muzesi
Ermeniler Muzesi
Tebriz, Ilk`lerin Sehri:
Tebriz Ilklerin sehri olarak adlandirilir, bunun nedeni de iranin Modernlesmesinde oynadigi rol ve batiya yakinligidir.
Iran da yasanan cogu modenlesme ilk olarak tabrizden baslanmistir:
Ilk baski matbagi
Ilk eyelet Gazetesi
Ilk kutubhane
Ilk Sinema
Ilk Modern Okul
Ilk Isitme engellilere ozel okul
Ilk Yeni edebiyat
Ilk kagit para
Ilk makineyle uretilen demir para
Ilk ticaret odasi
Ilk Belediye
Ilk modern polis kurumu
Ilk itfaiye istasiyonu
Ilk elektrik fabrikasi ve ilk isiklandirilan Cadde
Ilk telefon merkezi
Ilk devletden bagimsiz hayir kurumu
Ilk pilot
Ilk Dilenci olmayan sehir
Ve…
Daha cok bilgi icin Tebriz ilklerin sehri adli kitapa bakabilirsiniz.
Ad: Tabriz ilklerin sehri
Yazar: Samad Sardari Niya
Yayin evi: Nashr Akhtar
Cogu kisi Esfahan Nesf-e Jahan cumlesini isitmistir ama bu cumlenin yarisi ve az sayida yabanci bu konuyu biliyor, Bu cumlenin Asli Isfahan nesf-e jahan gar Tabriz nabasad dar miyan yani Isfahan dunyanin yarisi O zamanki Tabriz Olmasa. (aslinda simdi gelinen noktada Malesef isfahan daha cok turistlerin hosuna gidiyor)
Simdiki prespektif:
Savas yillarindan sonar baslayan ulkenin kalkinma calismalarinda biraz geriye kalmisti ama son yillarda Tum kurum ve yetkililerin hizli calismasiyla tabrizin kalkinmasi daha da hiz kazanmistir, Mesela tahran`dan sonar En cok butce bu yil ilk kez Tebrize ayrilmistir, Iran`da Ozel Yatirim acisindan Iran`da birinci sehir konumunda, Iranin Non-Oil ihracatinda Dogu azerbayjan eyaleti birinci sirada, tebrizin Metro hatti Tahran`dan sonra en buyuk hat Ve cok onemli olan bir nokta:
Tabriz Iranin Sehirleri arasinda EN GUVENLI SEHIRLERDEN oldogunu rahatlikla soyleye biliriz. Ayrica Tahran dan sonra Iranin EN MODERN sehri olarak gosteriliyor.
Tabrize ulasim:
Tabrize Ulasim Kara yolu – Hava Yolu ve Tren yoluyla yapiliyor, Kac ay once Orumiye – Tabriz yolunu 100 Km yakin kisaltan Tuzlu Ormiye Golu ustundeki Kopru de Acildi (Turkiye tarfindan kara yoluyla gelenden) (( Sahid Kalantari Koprusu))
Ayrica Turkiyeden Tren de mevcut ve THY haftada 4 ve Iran Air haftada 3 seferi var (sayilar simdi artmis olabilir).
Tabriz Ozel yemekler ve Tatlilar:
Tabriz Koftesi (Kufte Tabrizi)
Koko
Yaprak dolmasi
Eris
Gorabiy-e
Noga
Pashmak
Baslog
Resimleri:
Asr Ahan Muzesi (Demir cagi Muzesinden bir kare):
Tebriz sehrinden - yapi ve binalarindan Resim icin:
http://www.skyscrapercity.com/showthread.php?t=403242
Yazan: Shaharam
Benim yazilarim bilgilendirme amacli oldogundan alitnti almak serbesttir, Ama alinti alirken Lutfen yazinin tamamini aktarin ve kaynak gosterin Son zamanlarda diger sitelerde, yazilari genellikle eksik sekilde gormeye basladim, benim yazilarim simdilik:
Modifiyem
Trmilitary
Treconomy
Aracforum
Kanka
Gezenbilir
Geziyorumlari
Iran gezi
WowTurkey
Birliknet (askida)
Donanim haber (askida)
Sitelerinde, isteyen arkadaslar yeni siteleri ozel mesajla bana onerebilirler, uygun olmasi halinde O sitelere de eklerim.
