Karavan sistemlerinde elektrik;
Tüm elektrikli ve mekanik ürünlerin seçimleri ve uygulamalarında
-amaçlarına
-çalisma ortamlarına ( sıcaklık,nem, titreşim)
-katalog teknik değerlerine
uygun seçilmeleri, oluşabilecek arıza,kaza veya olumsuz durumların önüne geçmek adına önemlidir.
Değişik araçların, kişisel istekler doğrultusunda farklı malzeme, sistem ve uygulamaları olabilecektir.
Bir yerde ihtiyaç sadece aydınlatma iken,bir başkasında buzdolabı ve aydınlatma, farklı bir araçta buzdolabı, ısıtıcı, TV, hidrofor,220 Vac ihtiyaçları vb olabilmektedir.
Istekler ve ihtiyaçlar karşısında enerji kullanımı,off grid üretim,solar panel, alternatör, bataryalar isteklere göre ayrıca imkanlar ölçüsünde hesaplanmalıdır.
Aşağıdaki yazılı bazı kesit ve ölçümler Karavan kullanıcısına fikir vermek için,sistem gerilimi ve uzunluk dikkate alınarak yazılmıştır.
Araç dışından 220 VAC ile sistemi besleme;
Araç içi elektrik dağıtım panosu içinde; AC elektrik devre elemanlarının bulunduğu bölümde
a)kaçak akım koruma rolesi 25 amp.
b)çift kutuplu kesicili, dış besleme ana sigorta B 25 amp.
çift kutuplu invertor çıkış besleme sigorta B 25 amp.
c)iç invertor ile dış besleme 220 alternatif akım faz enerji çakışma önleyici sistem koruma rolesi devre yapımı ( araçta invertor AC sistem olduğunda yapılmalıdır)
d)220 VAC besleme birim sigortaları
araç içi 220 Vac prizler 1 X16 amp.
batarya şarj redresör 1 X16 amp.
kumanda sigorta 1 X 10 amp.
e)topraklama ve nötr bağlantı noktaları
f) araç içi 220 Vac priz iletkenleri 2.5 mm2 kesitli ve flexbl özellikte olmalı.
220 VAC elektrik donanımı bir bölüm içinde tesis edilmeli,bu bölümün DC sistemden elektrik izolasyon olarak ayrı olması tavsiye olunur.
1) Dış besleme enerji girişi 16/25 amper IP 65-67 sınıfı önerilir.
2) Araç dış enerji girişi kapaklı, gövdeden elektriksel izolasyonlu olmalı
3) Elektrik alacağınız pano sistemine uygun aparatı olan priz grubu,16/25 amper olarak araç kullanım sınırında öngörülen
20 metre hat uzunluğu için 3X4 mm2
30 metre hat uzunluğu için 3 X 6 mm2 30 metreden daha fazla uzunlukta kablo kullanmamanız önerilir.
hareketli sistemlerde kullanılan kalitede flexbl kablo kullanınız.
DC elektrik sistemleri
Bu sistemin her türlü uygulamaları sistemdeki cihaz, ekipman ve uygulamalar açısından;
planlama, tasarım, ürün seçimleri ve teknik hesaplamalar gerekmektedir.
Tüm ekipmanların enerji üretim kapasitesi veya tüketim noktalarına uzaklıkları, iletken kesitleri, batarya grubu kapasitesi seçimleri,sigorta değerleri farklılıklar gösterir.
1) Elektriksel koruma sistemleri DC temelli olmalı
2) Seçilen ürünlerin alev yürümez ve sisteme uygun özelliklerinin olması tercih edilmelidir.
3) DC sistemde sigorta korumaları mutlaka olmalıdır, hattın ve cihazın teknik durumlarına uygun olarak
4) off grid olarak üretilen enerjinin ve kullanılan araç içindeki elektrik donanımlarının teknik durumlarına uygun farklı kesitlerde kablolar, farklı amper değerindeki sigorta ve kesiciler ile korunmaları sağlanmalıdır. 12 volt 20 watt bir aydınlatma sisteminin DC 5 amp olan hat sigortası ,70 watt olan buzdolabı için 10 amper olması gibidir.
5) Elektrik dağıtım ve kullanılan mesafe kısa tutulmalıdır, kabloları marin özellikli, kesitleri uygun olmalıdır.
6) Tüm bağlantılar korozyona sebep vermeyecek şekilde korumalı bölgede, tesisat ve montaj yapımında kablo pabuçların kullanılması, yüksek akım geçiren bağlantı noktalarının cıvatalı olması gerekir.
6)Her elektrik sisteminde olduğu gibi Gerilim, Akım, Direnç, Sıcaklık vb teknik değerler dikkate alınmadan yapılacak işlemler sıkıntılı olabilecektir.
7) Kullanılabilecek her bir sistem ve cihaz için mutlaka Data sheeti dikkate alınmalıdır.
8)Sistemde kullanılacak kablo renk seçimi yapınız. (+) Kutup Kırmızı (-) Kurup Siyah
9) Kablo kesiti belirlenmesinde mutlaka Gerilim, akım, mesafe, sıcaklık gibi değerleri dikkate alarak seçim cetveli ile kesitleri belirleyin, unutmayın her hat ve mesafede farklılıklar gösterir.
10) 12/24 VDC Solar panel sistemi, kontrol cihazları, sigorta kesici ve anahtarlamalar, aydınlatma, hidrofor , buzdolabı, ısıtma gibi bir çok ürün ve ekipman doğru akım konusunda değerlendirilir.
Solar panel elektrik uygulaması
Araç içindeki batarya veya bataryaların gün ışıma ile dolumu (şarjı) için önemli bir uygulamadır. Fiziksel imkanlar ölçüsünde aracın tavanında montalanır.
Uygun bağlantı sistemli, kablo kesitleri, sigorta korumalı ve testleri yapılarak tekniğine uygun bağlanmış olmalıdır.
Panel, kontrol cihazı, batarya arasında kablo mesafeleri kısa kalın kesitli solar tip olmalıdır.
Kablo kesitleri, sigorta değerleri, cihazın özellikleri sistem kapasitesine uygun hesaplanır.
Alternatör destekli şarj elektrik uygulaması
Araç alternatorunden aracın starter bataryasının haricinde, servis bataryasının şarj durumu ,bazı teknik durumları dikkate alınması gerekmektedir.
Şöyleki;
Araç alternatör 80 amper
Aracın bataryası 95 amper
olarak değerlendirelim.
Normal durumda alternatör kendi sistemini besleyecek, starter bataryasınıda şarjda tutacaktır.
Gündüz araç hareket halinde ve dış farları,park, kalorifer, silecekler ,sis farları vb çalışmadığından alternatör enerji üretiminde streste değildir.
Bu şartlar gece ve yağmurlu kış şartlarında farklıdır.
Alternatörden kapasitesinin üzerinde akım çekmek diyod ve sargilarina zarar verebilir.
Batarya kombiner rolesi bağlantı durumunda, starter batarya harici bağlantı durumunda diğer batarya grubu ile paralel durumuna geçer.Ikinci grup batarya grubu yüksek oranda boş ve araç dış ve iç elektrik kullanımı arttığında alternatör kapasitesi yetersiz kalarak( doğrultma diyodları) arıza riskleri artacaktır.
Servis batarya özellikleri, starter Ile aynı olmalı,AGM tip önerilir.
Sulu tip araç bataryası ile,GEL tip aynı kombinasyon içinde olmamalı
Servis batarya grubu mümkün olduğunca şarjlı olmasına dikkat edilmelidir.Solar sistem destekli bir kombinasyon içinde uygun olur. Servis batarya grubu kapasite olarak fazla ve aşırı boş bir durumda alternatör ile bağlantı olduğunda sargı ve doğrultma diyodları aşırı şarj isteği karşısında servis dışı kalabilecektir.
Araç bataryası + kutup çıkış sigortalı (120 amper) 120 amper kontak akımlı
3 metre uzunluğunda kablo için 35 -50 mm2 kesit hesaplanır
Kombiner röle bağlantıları düzgün ve sağlam ve sıkı kontakt teması ile yapılmalı,
röle + girişine , kutup kesici şalter ( bu sistem için 150 amper şalter) önerilir,rolede işlem yapıldığı zaman + hat devreyi açmak için kullanılır.
Görevleri aynı markaları farklı olan röleler piyasada satılmaktadır.
Elektrik detaylı ve bilgi gerektiren durumları kapsar, işin içinden çıkılamayacak durumunda ,profesyonel çözüm ve yardım almanız önerilir.
Tüm elektrikli ve mekanik ürünlerin seçimleri ve uygulamalarında
-amaçlarına
-çalisma ortamlarına ( sıcaklık,nem, titreşim)
-katalog teknik değerlerine
uygun seçilmeleri, oluşabilecek arıza,kaza veya olumsuz durumların önüne geçmek adına önemlidir.
Değişik araçların, kişisel istekler doğrultusunda farklı malzeme, sistem ve uygulamaları olabilecektir.
Bir yerde ihtiyaç sadece aydınlatma iken,bir başkasında buzdolabı ve aydınlatma, farklı bir araçta buzdolabı, ısıtıcı, TV, hidrofor,220 Vac ihtiyaçları vb olabilmektedir.
Istekler ve ihtiyaçlar karşısında enerji kullanımı,off grid üretim,solar panel, alternatör, bataryalar isteklere göre ayrıca imkanlar ölçüsünde hesaplanmalıdır.
Aşağıdaki yazılı bazı kesit ve ölçümler Karavan kullanıcısına fikir vermek için,sistem gerilimi ve uzunluk dikkate alınarak yazılmıştır.
Araç dışından 220 VAC ile sistemi besleme;
Araç içi elektrik dağıtım panosu içinde; AC elektrik devre elemanlarının bulunduğu bölümde
a)kaçak akım koruma rolesi 25 amp.
b)çift kutuplu kesicili, dış besleme ana sigorta B 25 amp.
çift kutuplu invertor çıkış besleme sigorta B 25 amp.
c)iç invertor ile dış besleme 220 alternatif akım faz enerji çakışma önleyici sistem koruma rolesi devre yapımı ( araçta invertor AC sistem olduğunda yapılmalıdır)
d)220 VAC besleme birim sigortaları
araç içi 220 Vac prizler 1 X16 amp.
batarya şarj redresör 1 X16 amp.
kumanda sigorta 1 X 10 amp.
e)topraklama ve nötr bağlantı noktaları
f) araç içi 220 Vac priz iletkenleri 2.5 mm2 kesitli ve flexbl özellikte olmalı.
220 VAC elektrik donanımı bir bölüm içinde tesis edilmeli,bu bölümün DC sistemden elektrik izolasyon olarak ayrı olması tavsiye olunur.
1) Dış besleme enerji girişi 16/25 amper IP 65-67 sınıfı önerilir.
2) Araç dış enerji girişi kapaklı, gövdeden elektriksel izolasyonlu olmalı
3) Elektrik alacağınız pano sistemine uygun aparatı olan priz grubu,16/25 amper olarak araç kullanım sınırında öngörülen
20 metre hat uzunluğu için 3X4 mm2
30 metre hat uzunluğu için 3 X 6 mm2 30 metreden daha fazla uzunlukta kablo kullanmamanız önerilir.
hareketli sistemlerde kullanılan kalitede flexbl kablo kullanınız.
DC elektrik sistemleri
Bu sistemin her türlü uygulamaları sistemdeki cihaz, ekipman ve uygulamalar açısından;
planlama, tasarım, ürün seçimleri ve teknik hesaplamalar gerekmektedir.
Tüm ekipmanların enerji üretim kapasitesi veya tüketim noktalarına uzaklıkları, iletken kesitleri, batarya grubu kapasitesi seçimleri,sigorta değerleri farklılıklar gösterir.
1) Elektriksel koruma sistemleri DC temelli olmalı
2) Seçilen ürünlerin alev yürümez ve sisteme uygun özelliklerinin olması tercih edilmelidir.
3) DC sistemde sigorta korumaları mutlaka olmalıdır, hattın ve cihazın teknik durumlarına uygun olarak
4) off grid olarak üretilen enerjinin ve kullanılan araç içindeki elektrik donanımlarının teknik durumlarına uygun farklı kesitlerde kablolar, farklı amper değerindeki sigorta ve kesiciler ile korunmaları sağlanmalıdır. 12 volt 20 watt bir aydınlatma sisteminin DC 5 amp olan hat sigortası ,70 watt olan buzdolabı için 10 amper olması gibidir.
5) Elektrik dağıtım ve kullanılan mesafe kısa tutulmalıdır, kabloları marin özellikli, kesitleri uygun olmalıdır.
6) Tüm bağlantılar korozyona sebep vermeyecek şekilde korumalı bölgede, tesisat ve montaj yapımında kablo pabuçların kullanılması, yüksek akım geçiren bağlantı noktalarının cıvatalı olması gerekir.
6)Her elektrik sisteminde olduğu gibi Gerilim, Akım, Direnç, Sıcaklık vb teknik değerler dikkate alınmadan yapılacak işlemler sıkıntılı olabilecektir.
7) Kullanılabilecek her bir sistem ve cihaz için mutlaka Data sheeti dikkate alınmalıdır.
8)Sistemde kullanılacak kablo renk seçimi yapınız. (+) Kutup Kırmızı (-) Kurup Siyah
9) Kablo kesiti belirlenmesinde mutlaka Gerilim, akım, mesafe, sıcaklık gibi değerleri dikkate alarak seçim cetveli ile kesitleri belirleyin, unutmayın her hat ve mesafede farklılıklar gösterir.
10) 12/24 VDC Solar panel sistemi, kontrol cihazları, sigorta kesici ve anahtarlamalar, aydınlatma, hidrofor , buzdolabı, ısıtma gibi bir çok ürün ve ekipman doğru akım konusunda değerlendirilir.
Solar panel elektrik uygulaması
Araç içindeki batarya veya bataryaların gün ışıma ile dolumu (şarjı) için önemli bir uygulamadır. Fiziksel imkanlar ölçüsünde aracın tavanında montalanır.
Uygun bağlantı sistemli, kablo kesitleri, sigorta korumalı ve testleri yapılarak tekniğine uygun bağlanmış olmalıdır.
Panel, kontrol cihazı, batarya arasında kablo mesafeleri kısa kalın kesitli solar tip olmalıdır.
Kablo kesitleri, sigorta değerleri, cihazın özellikleri sistem kapasitesine uygun hesaplanır.
Alternatör destekli şarj elektrik uygulaması
Araç alternatorunden aracın starter bataryasının haricinde, servis bataryasının şarj durumu ,bazı teknik durumları dikkate alınması gerekmektedir.
Şöyleki;
Araç alternatör 80 amper
Aracın bataryası 95 amper
olarak değerlendirelim.
Normal durumda alternatör kendi sistemini besleyecek, starter bataryasınıda şarjda tutacaktır.
Gündüz araç hareket halinde ve dış farları,park, kalorifer, silecekler ,sis farları vb çalışmadığından alternatör enerji üretiminde streste değildir.
Bu şartlar gece ve yağmurlu kış şartlarında farklıdır.
Alternatörden kapasitesinin üzerinde akım çekmek diyod ve sargilarina zarar verebilir.
Batarya kombiner rolesi bağlantı durumunda, starter batarya harici bağlantı durumunda diğer batarya grubu ile paralel durumuna geçer.Ikinci grup batarya grubu yüksek oranda boş ve araç dış ve iç elektrik kullanımı arttığında alternatör kapasitesi yetersiz kalarak( doğrultma diyodları) arıza riskleri artacaktır.
Servis batarya özellikleri, starter Ile aynı olmalı,AGM tip önerilir.
Sulu tip araç bataryası ile,GEL tip aynı kombinasyon içinde olmamalı
Servis batarya grubu mümkün olduğunca şarjlı olmasına dikkat edilmelidir.Solar sistem destekli bir kombinasyon içinde uygun olur. Servis batarya grubu kapasite olarak fazla ve aşırı boş bir durumda alternatör ile bağlantı olduğunda sargı ve doğrultma diyodları aşırı şarj isteği karşısında servis dışı kalabilecektir.
Araç bataryası + kutup çıkış sigortalı (120 amper) 120 amper kontak akımlı
3 metre uzunluğunda kablo için 35 -50 mm2 kesit hesaplanır
Kombiner röle bağlantıları düzgün ve sağlam ve sıkı kontakt teması ile yapılmalı,
röle + girişine , kutup kesici şalter ( bu sistem için 150 amper şalter) önerilir,rolede işlem yapıldığı zaman + hat devreyi açmak için kullanılır.
Görevleri aynı markaları farklı olan röleler piyasada satılmaktadır.
Elektrik detaylı ve bilgi gerektiren durumları kapsar, işin içinden çıkılamayacak durumunda ,profesyonel çözüm ve yardım almanız önerilir.
