wboard
Yeni Üye
Kripto paraların vergilendirilmesi bu günlerde çok gündemde olan bir konudur. Ülkemizde ve dünyada her geçen gün daha da çok ilgi görmeye başlayan kripto paralar, 1 milyondan fazla yatırımcıya sahiptir. Genel anlamda ülkemizde sanal para bakımından Bitcoin ilk sırada yer almaktadır. Öte yandan Türkiye kripto para yatırımcılığı açısından da kendine yer bulmaktadır. Türkiye, ekonomisinde büyük bir önem arz eden Bitcoin ve diğer kripto para birimlerine vergi getirmek için çalışmalara başlamış durumdadır. Fakat bazı uzmanlar, Türkiye’de kripto paraların vergilendirilmesi konusunda nasıl bir yol izleneceğinin belirsiz olduğunu, elle tutulur bir uygulamanın mevcut olmadığını dile getirmektedirler. Ayrıca uzmanların bir diğer görüşü ise kripto paraların vergilendirilmesi sonucunda kullanıcıların dijital para piyasasına ilgilerinin azalacağı yönündedir.
Günümüzde yeni ödeme araçlarından birisi de sanal paralardır. Avrupa Merkez Bankası sanal parayı, sanal ortamda kabul gören dijital bir para çeşidi olarak tanımlamıştır. Sanal para, elektronik para gibi dijital paranın bir türüdür. Fakat aralarında önemli farklar göze çarpmaktadır.
Bu farklar;
Kripto para madenciliği, kripto para kullanıcıları birbirlerinin işlemlerini onayladığı bir yöntem olarak tanımlayabiliriz. Kripto para madencileri matematiksel algoritmalar kullanarak bilgi işlemektedirler. Bu bilgileri iyi bir şekilde işlemek için güçlü bilgisayar sistemlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Yüksek işlem gücüne ve gerekli bilgilere de sahipseniz kripto para madenciliğine başlayabilirsiniz.
Kripto para borsaları, geleneksel borsa sistemi ile işlem yürütmektedir. Geleneksel borsa sisteminden farkı ise yatırım işlemlerinizi, kendi banka ve kripto para hesabınıza yapabiliyor olmanızdır. Bu sayede herhangi bir aracı kuruma ihtiyaç duymamış olursunuz. Bu tür işlemler ise borsa kullanıcıları arasında gerçekleştirilmektedir. Gerçek para ile alım işlemini gerçekleştirmek isteyen bir kullanıcı, kripto para birimini gerçek para birimi ile takas etmeyi amaçlayan bir diğer kullanıcıdan almaktadır. Bu para birimleri fiziksel bir hale bürünemediği için satın alma işlemleri de yalnızca internet siteleri üzerinden gerçekleştirilebilmektedir.
Kripto paralar devletler açısından önemli bir gelir arttırıcı unsur niteliği taşımaktadır. Öte yandan kripto para madenciliği ile uğraşanlar, aracılık hizmeti vererek komisyon geliri alan şirketler ve alım-satım işleminden kazanç elde eden şirketler için bazı standart vergilendirmeler bulunmaktadır. Ayrıca kripto paraların vergilendirilmesi, kripto paranın devlet açısından ne olarak görüleceğine bağlıdır. Bu yüzden devlet açısından önümüzde birkaç seçenek bulunmaktadır.
Bunlar;
Yine bu üç madde kendi içerisinde maddeler halinde detaylı bir şekilde anlatılmaktadır. Yani burada önemli olan husus, kripto paraların vergilendirilmesi için bu mekanizmanın borsalarda nasıl ve ne şekilde tanımlanması gerektiğidir. Bazı ülkeler bu para birimlerini emtia olarak kabul ederken, bazıları menkul kıymet veya para olarak kabul etmişlerdir.
Polonya, Belçika, İtalya bu para birimlerini para olarak kabul ederken, Çin, Endonezya, Kanada, Avusturya bu para birimlerini emtia olarak tanımlamıştır. Japonya, Brezilya, Danimarka finansal varlık olarak kabul ederken, İsveç, İspanya, Fransa, İsviçre, İngiltere, Avustralya gibi ülkeler gayri maddi varlık olarak tanımlamıştır.
Genel olarak kripto paraların vergilendirilmesi, yatırımcıların bu para birimlerine olan ilgilerinin azalmasına sebep olacağı görüşünü doğurmaktadır. Bunun yanı sıra kripto paraya olan ilginin artacağını savunanlar da vardır. Ülkemizin 25 milyonluk genç nüfusunu ele aldığımızda, geleneksel yatırım araçları değil de alternatiflere yöneldiği gelen bilgiler arasındadır. Diğer yandan devlet, bahsedilen para birimleri üzerinden vergi almaya başlarsa, devletin bu para birimlerinin üzerinden elde edeceği gelir de artış gösterecektir. Bu durum sayesinde kripto paralara yönelik olumsuz fikir ayrılıklarının yok olmasında önemli bir rol oynayacaktır. Dolayısıyla kripto paraların vergilendirilmesi söz konusu olduğunda, bu sistem yatırımcıların gözünde güven ve itibar kazanacaktır.
Ödemelerde bu para birimlerinin kullanılmamasının sebebi olarak; kripto paraların bir düzenleme ve denetim mekanizmasına tabi olmaması, anonim ortaklık olan yapıları sayesinde yasa dışı ve dolandırıcılık niteliği taşıyan faaliyetlerde kullanılabilmesi, piyasa değerlerinin aşırı oynaklık göstermesi, muhatabın bulunmaması, sanal cüzdanların sahipleri dışındaki kişilerin eline geçmesi, işlemlerin geri dönülemez nitelikte olması gibi nedenlerle risk barındırdığı TCMB tarafından açıklanmıştır.
Ayrıca, 01.05.2021 tarihinde resmi gazetede yayımlanan yönetmelikte, terörün finansmanının önlenmesine ve suç gelirlerinin aklanmasına dair tedbirler kapsamındaki yönetmeliğe ‘’Kripto Varlık ve Hizmet Sağlayıcılar’’ ve ‘’Tasarruf Finansman Şirketleri’’ bentleri eklenmiştir.
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Burak Bayraktar
Günümüzde yeni ödeme araçlarından birisi de sanal paralardır. Avrupa Merkez Bankası sanal parayı, sanal ortamda kabul gören dijital bir para çeşidi olarak tanımlamıştır. Sanal para, elektronik para gibi dijital paranın bir türüdür. Fakat aralarında önemli farklar göze çarpmaktadır.
Bu farklar;
- özel şahıslar tarafından çıkarılması,
- değeri garanti altında olmaması,
- herhangi bir denetime tabi tutulmaması şeklinde sıralayabiliriz.
Kripto Para Nedir?
Özel şifreleme sistemleri tarafından korunan bir çeşit sanal para birimine kripto para denir. Kredi kartı ödemeleri ve dijital bankacılık ile arasındaki en mühim fark; paranın fiziksel bir hale bürünememesidir. Kripto para, bir otoriteye ya da devlete bağlı olmadığı için güven açısından bir adım öndedir. Kripto para bünyesinde en çok işlem gören birimler ise; Bitcoin, Ethereum, Litecoin, Ripple, Bitcoin Cash ve Tether’dir.Kripto para madenciliği, kripto para kullanıcıları birbirlerinin işlemlerini onayladığı bir yöntem olarak tanımlayabiliriz. Kripto para madencileri matematiksel algoritmalar kullanarak bilgi işlemektedirler. Bu bilgileri iyi bir şekilde işlemek için güçlü bilgisayar sistemlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Yüksek işlem gücüne ve gerekli bilgilere de sahipseniz kripto para madenciliğine başlayabilirsiniz.
Kripto Para Borsası
Bu para birimleri son yıllarda ödeme ve yatırım amaçlı birçok kullanıcı tarafından tercih edilmektedir. Kripto para birimleri madencilik yöntemi ile elde edilebilir. Dünyada birçok cihazın madencilik işlemini gerçekleştirmesinden dolayı blok başına elde edilen ödüllerde set bir azalma meydana gelmiştir. Bu yüzden madencilik yöntemi ile kripto para sahibi olmak günümüzde zor bir hale gelmiştir. Sadece madencilik amacına yönelik geliştirilmiş bilgisayarlar yardımı ile bu işlem gerçekleştirilebilmektedir. Öte yandan kripto para birimlerine sahip olmanın bir diğer yolu ise gerçek para birimleri (Dolar, Euro, Türk Lirası vb.) olmaktadır. Gerçek para ile satın alabileceğiniz platformlara da Kripto Para Borsası adı verilmektedir. Yani kripto para borsası, gerçek para birimleri ya da kripto para alış-satış işlemlerini gerçekleştirebildiğiniz sitelerdir. Kripto para borsalarının çalışma sistemlerinin her biri birer değişim sitesi olarak bilinir. Gerçek paralarınızı bu siteler aracılığıyla kripto para birimlerine dönüştürebilirsiniz. Ayrıca kripto para biriminizi diğer kripto para birimine ya da gerçek para birimine çevirebilirsiniz.Kripto para borsaları, geleneksel borsa sistemi ile işlem yürütmektedir. Geleneksel borsa sisteminden farkı ise yatırım işlemlerinizi, kendi banka ve kripto para hesabınıza yapabiliyor olmanızdır. Bu sayede herhangi bir aracı kuruma ihtiyaç duymamış olursunuz. Bu tür işlemler ise borsa kullanıcıları arasında gerçekleştirilmektedir. Gerçek para ile alım işlemini gerçekleştirmek isteyen bir kullanıcı, kripto para birimini gerçek para birimi ile takas etmeyi amaçlayan bir diğer kullanıcıdan almaktadır. Bu para birimleri fiziksel bir hale bürünemediği için satın alma işlemleri de yalnızca internet siteleri üzerinden gerçekleştirilebilmektedir.
Kripto Paraların Vergilendirilmesi
Kripto paraların vergilendirilmesi konusunda dünya üzerinde kripto paralara uygulanan çeşitli vergi metodları mevcuttur. Buna en iyi örnek Amerika’nın kripto para kullanıcılarından vergi almasıdır. Almanya’da ise 600 Euro’dan az meblağlar için vergi uygulamamaktadır. Öte yandan Malta, Portekiz, Hong Kong ve Singapur gibi ülkelerde de vergi sistemi devreye girmemiştir. Ülkemizde ise kripto paralarla ilgili herhangi bir yasal işlem ve düzenleme mevcut değildir. Fakat Eylül ayının sonunda Resmi Gazete’de yer alan bildiri ‘Yeni Ekonomi Programı’na göre bu durumun ilerleyen zamanlarda değişeceği yönündedir. 2021 ve 2023 yılları arasında kripto para varlıklarının alım- satım gibi işlemlere vergi düzenlemesi geleceği söylentiler arasındadır.Kripto paralar devletler açısından önemli bir gelir arttırıcı unsur niteliği taşımaktadır. Öte yandan kripto para madenciliği ile uğraşanlar, aracılık hizmeti vererek komisyon geliri alan şirketler ve alım-satım işleminden kazanç elde eden şirketler için bazı standart vergilendirmeler bulunmaktadır. Ayrıca kripto paraların vergilendirilmesi, kripto paranın devlet açısından ne olarak görüleceğine bağlıdır. Bu yüzden devlet açısından önümüzde birkaç seçenek bulunmaktadır.
Bunlar;
Menkul Kıymet
Kripto paranın bir menkul kıymet olduğunu düşünenler, Bitcoin gibi kripto paraların finansal varlık olduğunu ileri sürmektedirler. Dolayısıyla, kripto paranın alım-satım işlemleri genel olarak gelir vergisinin konusuna girecektir. Alım-satım işlemi sonucu elde edilen gelir değer artış kazancı, kripto para borsalarının elde ettikleri komisyonlar ticari kazançlarını ifade edecektir. Menkul kıymet olarak değerlendirildiğinde ise, KDV’nin konusuna girmemekle beraber, değer artışının 2021 yılı için(313 Seri nolu GVK GT) 19.000 TL’yi aşması durumunda aşan kısım gelir vergisine tabi olacaktır. 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 80. maddesinde elektronik para alım-satım işleminden kaynaklanan gelirler ile hangi mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazançların “Değer Artışı Kazancı” olarak sınıflanacağını açıklamıştır. Kripto para bir menkul kıymet olarak değerlendirildiğinde, kripto para borsalarının aracılık ettikleri alım satım işlemlerine istinaden aldıkları komisyonlar aynı emtiada olduğu gibi ticari kazançlarını oluşturmaktadır.Emtia ( altın, gümüş, bakır vb.)
Kripto para altın ile benzer özelliklere sahiptir. Ancak benzerlikler ile beraber farklılıklarda içermektedir. Kripto paralar bir emtia olarak değerlendirilirse bu durumda iki türlü vergilendirilebileceği belirtilmektedir. Kişi eğer bir kez Bitcoin veya altcoin alıp satmış ve buradan bir gelir elde etmişse, bu kazanç ya değer artışı kazancı veya arızi kazanç olarak vergilenecektir. Bu durumda, kripto paranın alım-satım işlemi sürekli gerçekleşmekte ise arızi kazancı teşkil ederek ve 2021 yılında bu tutarın 43.000 TL’yi aşması durumunda aşan kısmın yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmesi gerekmektedir. Ancak, Gelir Vergisi Kanununun 80. Maddesinin 1. fıkrasında hangi kazançların arızi kazanç kapsamında değerlendirileceği açıklanmış ve kripto paraya ilişkin herhangi bir hüküm bulunmamaktadır. Kripto paranın artan kur değerinden yararlanarak mal gibi alıp satıp kar elde etmek için, ticari faaliyetler içerisinde devamlı olarak kullanılıyor ise Gelir Vergisi Kanunu’na göre elde edilen kazanç ticari kazançtır. Ayrıca kripto paraların vergilendirilmesi konusunda kripto paranın emtia olarak değerlendirilmesi sonucu Katma Değer Vergisi Kanunu açısından KDV ‘yi doğuran olay meydana gelecektir. Dolayısıyla birden fazla vergi doğacağı için, yatırımcıların tercihleri farklı yönlerde olacaktır. Ayrıca bu alış-satış işlemlerinin ticari kazanç mı yoksa arızi kazanç mı olduğunun tespiti zor olacaktır. Bu işlemlerin zor tespit edilmesinden ötürü devlet tarafından kabul göreceği aşikardır.Para
Merkez bankası tarafından basılması zorunlu olan ödeme aracıdır. Kripto paraların mevzuatta yer almaması ve paraya benzer özellikleri taşımamasından ötürü bu para birimlerinin regülasyonu açısından para şeklinde ele alınması oldukça düşük bir olasılıktır. Dolayısıyla para olarak ele alınması halinde herhangi bir vergilendirmeye tabi olmayacaktır.Yine bu üç madde kendi içerisinde maddeler halinde detaylı bir şekilde anlatılmaktadır. Yani burada önemli olan husus, kripto paraların vergilendirilmesi için bu mekanizmanın borsalarda nasıl ve ne şekilde tanımlanması gerektiğidir. Bazı ülkeler bu para birimlerini emtia olarak kabul ederken, bazıları menkul kıymet veya para olarak kabul etmişlerdir.
Polonya, Belçika, İtalya bu para birimlerini para olarak kabul ederken, Çin, Endonezya, Kanada, Avusturya bu para birimlerini emtia olarak tanımlamıştır. Japonya, Brezilya, Danimarka finansal varlık olarak kabul ederken, İsveç, İspanya, Fransa, İsviçre, İngiltere, Avustralya gibi ülkeler gayri maddi varlık olarak tanımlamıştır.
Genel olarak kripto paraların vergilendirilmesi, yatırımcıların bu para birimlerine olan ilgilerinin azalmasına sebep olacağı görüşünü doğurmaktadır. Bunun yanı sıra kripto paraya olan ilginin artacağını savunanlar da vardır. Ülkemizin 25 milyonluk genç nüfusunu ele aldığımızda, geleneksel yatırım araçları değil de alternatiflere yöneldiği gelen bilgiler arasındadır. Diğer yandan devlet, bahsedilen para birimleri üzerinden vergi almaya başlarsa, devletin bu para birimlerinin üzerinden elde edeceği gelir de artış gösterecektir. Bu durum sayesinde kripto paralara yönelik olumsuz fikir ayrılıklarının yok olmasında önemli bir rol oynayacaktır. Dolayısıyla kripto paraların vergilendirilmesi söz konusu olduğunda, bu sistem yatırımcıların gözünde güven ve itibar kazanacaktır.
Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmaması
16.04.2021 tarihinde ‘’Ödemelerde Kripto Varlıkların Kullanılmamasına Dair Yönetmelik’’ Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından Resmi Gazetede yayımlanmıştır.Ödemelerde bu para birimlerinin kullanılmamasının sebebi olarak; kripto paraların bir düzenleme ve denetim mekanizmasına tabi olmaması, anonim ortaklık olan yapıları sayesinde yasa dışı ve dolandırıcılık niteliği taşıyan faaliyetlerde kullanılabilmesi, piyasa değerlerinin aşırı oynaklık göstermesi, muhatabın bulunmaması, sanal cüzdanların sahipleri dışındaki kişilerin eline geçmesi, işlemlerin geri dönülemez nitelikte olması gibi nedenlerle risk barındırdığı TCMB tarafından açıklanmıştır.
Ayrıca, 01.05.2021 tarihinde resmi gazetede yayımlanan yönetmelikte, terörün finansmanının önlenmesine ve suç gelirlerinin aklanmasına dair tedbirler kapsamındaki yönetmeliğe ‘’Kripto Varlık ve Hizmet Sağlayıcılar’’ ve ‘’Tasarruf Finansman Şirketleri’’ bentleri eklenmiştir.
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir Burak Bayraktar
