Everest’in Zirvesine Ulaşan İlk Dağcılık Keşfi Ekibinin Tek Hayatta Kalan Üyesi, dünyanın en yüksek zirvesinin çok kalabalık ve kirli olduğunu, dağın saygı gösterilmesi gereken bir tanrı olduğunu söyledi.
91 yaşındaki Kanchha Sherpa, 29 Mayıs 1953 tarihinde Yeni Zelandalı Edmund Hillary ve Sherpa rehberi Tenzing Norgay’ın 8.849 metrelik (29.032 fit) zirveye çıkmasına yardımcı olan ekipteki 35 üyeden biriydi.
“Dağın tırmanıcı sayısını azaltmak, dağ için daha iyi olurdu,” dedi Kanchha, Cumartesi günü Kathmandu’da verdiği bir röportajda. “Şu anda, zirvede her zaman büyük bir kalabalık var.”
Hillary-Tenzing keşfinden bu yana, zirve binlerce kez tırmanıldı ve her geçen yıl daha kalabalık hale geldi. 2023 bahar tırmanma sezonunda, 667 tırmanıcı zirveye ulaştı ve Mart ile Mayıs arasında binlerce destek personeli dağın taban kampına getirildi.
Aylarca dağda yaşayan insan sayısıyla ilgili endişeler olmasına rağmen, yetkililer tırmanıcılara verdikleri izin sayısını azaltma planları yapmıyorlar.
Kurallar, tırmanıcıların kendi çöplerini, ekipmanlarını ve dağa taşıdıkları her şeyi indirmelerini veya depozitolarını kaybetme riskiyle karşı karşıya kalacaklarını gerektiriyor, ancak denetim etkili olmamış.
“Şu anda çok kirli. İnsanlar yemekten sonra teneke kutularını ve ambalajları atıyorlar. Şimdi kim onları toplayacak?” dedi Kanchha. “Bazı tırmanıcılar çöplerini uçuruma atarlar, o zaman saklanmış olur, ama sonunda eriyen karla aşağıya doğru kayar ve taban kampa doğru akarlar.”
Sherpa halkı için, Everest Qomolangma veya dünyanın annesi tanrısıdır ve toplulukları tarafından saygı duyulur. Genellikle zirveye tırmanmadan önce dini ritüeller gerçekleştirirler.
“Dağı kirletmemeleri gerekiyor. Bu bizim en büyük tanrımız ve onlar tanrıları kirletmemeliler,” dedi Kanchha. “Qomolangma, Sherpalar için en büyük tanrıdır, ancak insanlar sigara içiyor ve et yiyorlar ve onları dağa atıyorlar.”
Kanchha, 1953 keşfine genç bir adam olarak katıldı. Hillary ve Tenzing ile birlikte Everest’in son kampına giden üç Sherpa’dan biriydi, ancak izinleri olmadığı için daha fazla gidemediler.
Başarılı tırmanışı radyodan duydular ve zirve ikilisiyle ikinci kampda yeniden bir araya geldiler.
“Hepimiz ikinci kampda toplandık, ama alkol yoktu, bu yüzden çay ve atıştırmalıklarla kutladık,” dedi. “Sonra ne toplarsak topladık ve taban kampa taşıdık.”
Taban kampından zirveye kadar açtıkları rota hala tırmanıcılar tarafından kullanılıyor. Yalnızca taban kampından birinci kampa kadar olan bölüm, her yıl değişiyor.
Kanchha’nın dört çocuğu, sekiz torunu ve 20 aylık bir torun kızı var. Everest’in eteklerindeki Namche köyünde ailesiyle yaşıyor ve aileleri, yürüyüşçülere ve tırmanıcılara hizmet veren küçük bir otel işletiyor.
