İlhan Berk'i Kaybetmek...

Şiir, İlhan Berk’i kaybetti... Biz her ikisini... “Sözcükleri kaldırın dünya durur” diyordu İlhan Berk. “Bir de “Dururum herhalde aşka / herhalde oraya”... Şiirleri aşkla okundukça yaşar her şair gibi o da...

Manisa'da 1916 yılında dünyaya gelen İlhan Berk, Balıkesir Necatibey Öğretmen Okulu'ndan mezun oldu, Espiye'de iki yıl ilkokul öğretmenliğinden sonra Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü'ne girdi.

Enstitünün Fransızca bölümünden mezun (1944) olan Berk, 1945-1955 yılları arasında Zonguldak, Samsun ve Kırşehir'de ortaokul ve liselerde Fransızca öğretmenliği yaptı. Ankara'da T.C. Ziraat Bankası'nın Yayın Bürosu'nda çevirmenlik yaptı (1956), on üç yıl sonra emekli oldu. (1969). Arthur Rimbaud ve Ezra Pound'un şiirlerini çevirerek kitaplaştırdı. İlhan Berk Bodrum'da yaşıyordu. İlhan Berk, bu tarihten sonra kendini tümüyle yazmaya vermiş, bir anlatı kitabı dışında, yalnız şiir ve şiire ilişkin yazılar yazdı. Berk, modern dünya şiirinin iki büyük şairi sayılan Arthur Rimbaud ve Ezra Pound'un kimi şiirlerini de çevirerek kitaplaştırdı. Kül adlı kitabıyla 1979 yılında Türk Dil Kurumu ve İstanbul kitabı ile de 1980 yılında Behçet Necatigil Şiir Ödüllerini kazandı. İlhan Berk 1983'te Deniz Eskisi adlı kitabıyla, Yedi Tepe şiir Armağını'nın 1988'de de Güzel Irmak adlı kitabıyla Sedat Simavi Edebiyat Ödülü'nü (F. Edgü ile) aldı.


ÜÇ KEZ SENİ SEVİYORUM DİYE UYANDIM

Üç kez seni seviyorum diye uyandım
Tuttum sonra çiçeklerin suyunu değiştirdim
Bir bulut başını almış gidiyordu görüyordum.

Sabahın bir yerinden düşmüş gibiydi yüzün.

Sokağı balkonları yarım kalmış bir şiiri teptim
Sıkıldım yemekler yaptım kendime otlar kuruttum
-Taflanım! diyordu bir ses duyuyordum.

Cumhuriyetin ilk günleri gibiydi yüzün.

Kalktım sonra bir aşağı bir yukarı dolaştım
Şiirler okudum şiirlerdeki yaşa geldim
Karanfil sakız kokan soluğunu üstümde duydum.

Eskitiyorum eskitiyorum kalıyor ne kadar güzel olduğun.

Deniz Eskisi





İlhan BERK

ANLATILIR GİBİ DEĞİL YASI ÇİÇEKLERİN

Karanfil

Adın her sabah uyandığımız gökyüzünün yerini aldı.
Hangi su olursa olsun
Yeşil sen bakınca.
Her gün sen baktıktan sonra
Bu kadar güzel
Bu gökyüzü.

Fesleğen

Sen varken karanlık bilmez
Hiçbir su.
Hiçbir su
Kaybolmaz.

Sarı Çiğdem

İlk biz geldik dünyaya
Gelir gelmez
Sevmeyi çalışmayı öğrendik
Bir gün yası öğreneceğimizi
Hiç bilmiyorduk.

Defne

Kimse ölümü övemez
Seni gördükten sonra
Kulluğu
Savaşı
Güzel gösteremez.

Lale

Yalan Ayvaz'ın laleyi sevmediği
Doğru değil sonra
İlk defa çiğdemin gördüğü dünyayı
İlk Ayvaz geldi
Bu manzara
Ona bakarak geldi
Hep ona bakarak geldik.

Köroğlu






İlhan BERK

BEN SENİN KRALLIĞIN ÜLKENE YETİŞTİM

Ben senin krallığın ülkene yetiştim
Kaldım gölge tanımayan güzelliğinle.
Her sabah büyüten denizimizi böyle
Gülüşlerindi o ülkede bilmez miyim.

Sen o çıktığım sularsın, zencim benim
Denize bakan evler gibiyim seninle.
Dur, geliyorum ellerin ne güzel öyle
Beni şey et gülüşlerini bekleyeyim.

Sen gittiğin o ülkesin varılmıyorsun
Vurmuş sonrasız nasıl en güzel sulara
Güzelliğin balıkları gibi İstanbul'un.

Şimdi her yerde ne güzeldiniz o kalmış
Yankımış denizlere öbür kadınlara
Dünyada sizinle İstanbul olmak varmış.



SİZ NE GÜZELDİNİZ BENİMLE BİLEMEZSİNİZ

Siz ne güzeldiniz benimle bilemezsiniz
A harfinden bir çarşı güneşi yüzünüzde
Hèlene uyruklu bir rüzgârdınız her şiirde
Benimdi, Ronsard'ın bir ülkesiydi yeriniz.

Şimdi kim bilir İstanbul'sunuz değilsiniz
Bir f'diniz Önasya'larda o şey evlerde
Şimdi nasıl bir yalnızlık eser yüzünüzde
Uzun sular olur duymak gibi bir şeydiniz.

Şimdi h, şimdi M sesi ilk nasıl karanlık
İpek gibiydiniz iyisi mi anlatmamalı
Ben yokum ya yoksunuz bakın nasıl artık.

Şimdi bakın nasıl bir yalnızlık vuran benden
Şimdi şiirlerde benim yazdığım sıkıntı
Bayılırsınız bir rüzgâr oynatsam ülkemden.


NE BÖYLE SEVDALAR GÖRDÜM

"NE BÖYLE SEVDALAR GÖRDÜM
NE BÖYLE AYRILIKLAR"



Ne zaman seni düşünsem
Bir ceylan su içmeye iner
Çayırları büyürken görürüm.

Her akşam seninle
Yeşil bir zeytin tanesi
Bir parça mavi deniz
Alır beni.

Seni düşündükçe
Gül dikiyorum elimin değdiği yere
Atlara su veriyorum
Daha bir seviyorum dağları.

GÜNEŞİ YAKANLARIN SELÂMI

Bir zevk duyulmaz oldu, buranın rüzgârlarından
Hayat soldu bir günün enginlerinde yine.
Selâm! Sonsuzların yorgun gönüllerine
Selâm: Güneşi içeren çocukların diyarından

Bir ateş yakalım ki geçmesin hatta bir an
Ve sussun kurtlar, kuşlar bir gök gürültüsüyle;
Bir ateş yakalım ki, tutuşsun gökler bile
Ve Güneş içilsin o gün, kızıl çanaklardan!...

Varsın eskisin sesim kaybetsin ahengini
Geceler kıskanmasın aydınlığa süsünü.
Donatsın sonsuzluklar gibi gurubun rengini
Söylesin ve uzaklar baharın türküsünü...

Neler, neler beklenmez nihayetsiz bir yerden
Güneşi içelim mor şafaklar gecesinden.
Selâm! Sonsuzluklara, hasretli gönüllerden,
Selâm, güneşi, göğü yakanlar bahçesinde!...

güneşi yakanların selamı

İlhan BERK

Hiç unutmam bir gün geç vakit
Tam benim geçtiğim zamana rastlamıştı
Büyüme saati bir ormanın
Şöyle iyice dinlesem sanırım artık
Bütün ormanları büyürken duyarım




YAPITLARI

Güneşi Yakanların Selamı (1935)
Istanbul (1947)
Günaydın Yeryüzü (1952)
Türkiye Şarkısı (1953)
Köroğlu (1955)
Galile Denizi (1958)
Çivi Yazısı (1960)
Otağ (1961)
Mısırkalyoniğne (1962)
Âşıkane (1968)
Taşbaskısı (1975)
Şenlikname (1976)
Atlas (1976)
Kül (1978)
İstanbul Kitabı (1980)
Kitaplar Kitabı (1981)
Deniz Eskisi (1982)
Delta ve Çocuk (1984)
Galata (1985)
Güzel Irmak (1988)
Pera (1990)
Dün Dağlarda Dolaştım Evde Yoktum (1993)
Avluya Düşen Gölge (1996)
Şeyler Kitabı Ev (1997)
Çok Yaşasın Sayılar (1998)


ÖDÜLLERİ

1979 Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü
1980 Behçet Necatigil Şiir Ödülü
1983 Yeditepe Şiir Armağanı
1988 Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü

ŞİİRLERİ

1919
Anlatılır Gibi Değil Yası Çiçeklerin
Âşıkane
Aşk
Ay
Ayrığın Yüreği
Ben Senin Krallığın Ülkene Yetiştim
Ben Uyandım Bir Aşk Demekti Bu Dünyada
Beyaz
Bir Fenikeli
Bir Kıyı Kahvesinde
Bir Orman
Çıt
Çok Yaşasın Sayılar'dan
Delta
Deniz Kitabı
Dün Dağlarda Dolaştım Evde Yoktum
Eğreltiotu
Gökyüzü
Gül I
Gül II
Güneşi Yakanların Selâmı
Güzel Irmak
Hacı Bektaş Veli
Han Yü Yazıtı
Haziran
Hikâye
İhtiyarintiharırmak
İlya Avgiri'nin Karısının Acı Türküsü
İstanbul'dan
Karahisari
Kayıp Oğlunu Arayan Bir Baba İçin Şiir
Kızılırmak
Koro
Ne Böyle Sevdalar Gördüm
Nigâri
Ölü Bir Ozanın Sevgili Karısını
Otağ
Ozan ve Sesler
Paul Klee'de Uyanmak
Pipo
Resim
Rüzgâr
Saint-Antoine'in Güvercinleri
Siz Ne Güzeldiniz Benimle Bilemezsiniz
Son Yerine
Su Günleri,I
Su Günleri,II
Su Günleri,III
Sunu
Tarih
Teşekkür
Troya'da Siz Sözü Güzeldi Eskiden
Türkiye Şarkısı
U
Üç Kez Seni Seviyorum Diye Uyandım
Üç Servi
Yavaş Yavaş Geçtim
Yazıt,I
Yazıt,II
Yeryüzü
Yoldan Geçen Biri

ŞİİR ÇEVİRİLERİ

Bir İspanyol Çiftçisinin Mezar Taşı - Attila JOZSEF
Bölge - Guillaume APOLLINAIRE
Camichi - Max JACOB
Canto L - Ezra POUND
En Yüksek Kulenin Türküsü - Arthur RIMBAUD
Eskil - Arthur RIMBAUD
Mutluluk - Arthur RIMBAUD
Nâibin Hikâyesi - Saint John PERSE
Olmak - André BRETON
Rondel - Stéphane MALLARMÉ
Sarı Asma Kuşu - René CHAR
Sesliler - Arthur RIMBAUD
Yaz Üzüntüsü - Stéphane MALLARMÉ

alıntı: Tuğrul Asi Balkar

Ynt: İlhan Berk'i Kaybetmek...

Necatigil'in deyişiyle ''şiirimizin uç beyi'' olmuş ve şiirin evrensel boyutta sınırlarını zorlamış yani uçlarda dolaşmış bir şairdi