Azerbaycan Gezi Notları

[vata]

Beraber çalıştığım bir arkadaşımla Bakü-Tebriz-Nahçıvan-Iğdır ve Doğubeyazıt’ı içeren bir haftalık bir gezi planladık.Kısa ön bilgi ile başlayayım..
Anlamı “ateş ülkesi” olan ve 2014 verilerine göre nüfusu 9.2 milyon olan Azerbaycan'ın başkenti Bakü’ye kardeşlerimiz “rüzgarlı şehir” anlamına gelen Bakı diyorlar. Bu,yazın daha sıcak kışın ise daha soğuk hissedilmesine neden olan meşhur rüzgar nedeniyle bir çok gezgin Bakü'ye gelmek için en iyi zamanın Mayıs, Eylül ve Ekim ayları olduğu belirtiyor.Bakü,varoşları ile birlikte üç milyona ulaşan nüfusu ile Kafkasya’nın en büyük şehridir.Şehir asıl bilinirliğini hemen her yerinde çıkan petrole borçludur.Yoksa üç tarafı kurak toprakla çevrili bu şehrin Hazar Denizi'ne kıyısı olmasından başka bir albenisi yoktur.İşte Hazar denizi kıyılarında çıkarılan ve Azerbaycan’ın 2013 yılı bütçe gelirlerinin(=50 milyar TL) 2/3’ünü oluşturan bu siyah altın Bakü’nün bölgenin en zengin ve en önemli kültür ve ticaret merkezi olmasını sağlamıştır.
Azerbaycan'a en rahat ulaşım havayolu ulaşımıdır.İstanbul'dan tek yön 200-300$ tutan biletle haftanın her günü THY,Pegasus veya Azerbaycan Havayolları’nın günde 2-3 kez yaptıkları seferler ile 2 saat 45 dakikada Haydar Aliyev Havalimanı'na ulaşmak mümkün olsa da aradaki iki saatlik zaman farkını da ekleyince Bakü’ye indiğinizde neredeyse 5 saat geçmiş oluyor.
Yine İstanbul'dan 60-70$ ödeyerek yaklaşık 34 saat süren ve Batum-Tiflis-Bakü güzergahını kullanan otobüslerle de Bakü’ye ulaşmak mümkündür.
Ayrıca Kars-Tiflis-Bakü arasında yapımının son aşamaya geldiğini öğrendiğim ve Avrupa-Çin arasında kesintisiz demiryolu taşımacılığı sağlayacak olan Demir İpek Yolu Hattı’nın da yakında hayata geçmesi beklenmektedir.

 

[vata]

Ynt: Azerbaycan Gezi Notları

Türk vatandaşları Azerbaycan'a turistik ziyaret amaçlı girişlerinde kapı vizesine tabidirler. Uçaktan inip pasaport kontrolünden geçmeden, polisler sizi bir form doldurmanız ve 10 dolarlık vize ücretini ödemeniz için bir standa yönlendirirler.Bu rakam diğer ülke vatandaşları için 50-100$ seviyesinde olup yeşil pasaport sahipleri vize uygulamasından muaftırlar.
17.Mayıs.Cumartesi günü Atatürk Havalimanı’ndan saat 15’de Türk Hava Yolları ile başladığımız yolculuk Bakü Haydar Aliyev Havalimanı’na yerel saatle 19.45’de inmemizle tamamlandı.Yeşil pasaportun avantajıyla kısa süren bir pasaport kontrolü sonrasında döviz bürosundan 100 dolar karşılığı 78 manat aldık. Azerbaycan’ın para birimi Manat(AZN)’tır.Bizdeki Kuruş’un karşılığı ise Kepik’tir.1 Manat yaklaşık 1 euro’ya eşdeğerdir. Döviz bürosuna valyuta ofis diyorlar ve şehrin tüm merkezi yerlerinde bol miktarda mevcut.Bir çok ülkede tren,havaalanı ya da otobüs terminali gibi yerlerdeki döviz bürolarında para bozdurmak şehir içinde para bozdurmaya göre daha dezavantajlı iken burada fiyat her yerde 100$=78 AZN şeklinde idi.



Para bu kadar değerli olunca Azerbaycan yabancılar için de pahalı bir ülke görünümündedir.Yabancı turistlerin kişi başına sıradan bir fast food restoranında bizim parayla 20-30TL ya da oda-kahvaltı şehir merkezinde 250TL/gece ödemek durumunda kalması nedeniyle Bakü şehri turizm pastasından pay kapma yarışına dezavantajlı bir şekilde başlamaktadır.

 

[vata]

Ynt: Azerbaycan Gezi Notları

Bundan sonra bizi şehir merkezindeki Samed Vurgun(Azerbaycan’ın önemli halk şairlerinden biri) parkına ulaştıracak 16 nolu otobüsü aramaya koyuluyoruz.Fakat çok geçmeden son otobüsün 19.30’da hareket ettiğini ve taksiden başka seçeneğimiz olmadığını yetkililerden öğrenince biraz hayal kırıklığı yaşıyoruz.Kapıdan çıkar çıkmaz etrafınızı kuşatan taksi şoförlerinin çoğu taksimetre açmaktan ziyade önceden anlaşılan ücret karşılığında sizi gideceğiniz yere bırakmak istiyorlar ancak rakam 30-40 Manat gibi. Doğrusu ya 10-15 Manat kabul eden taksilere ya da Londra’daki taksilerden esinlenerek uygulamaya konulmuş olan mor renkli ve mutlaka taksimetreyi açan taksilere binmek derim.





Biz kısa bir pazarlıktan sonra 10 Manat’a bizi otelimize götürmeyi kabul eden taksiye binip oda+kahvaltı seçeneğiyle iki kişi 90 Manat/gece fiyatıyla konaklayacağımız Süleyman Rahimov caddesi No:175 adresindeki 3 yıldızlı Karat İnn oteline hareket ettik.Otelin tek kusuru asansörünün bulunmayışı idi ancak yeni restorasyondan geçmişti ve metro,otobüs durakları ve şehrin en merkezi noktalarına sadece 200 metre mesafede bulunuyordu.Bakü’de otel fiyatlarının yüksek olması da göz önüne alınınca bence makul bir seçimdi.


Karat-inn oteldeki odamız

Ben size aynı cadde üzerinde bulunan ve yine üç yıldızlı olup resepsiyondan sorduğumuzda gecelik kişi başı 75 manat istenen Diplomat oteli de tavsiye ederim.

 

[vata]

Ynt: Azerbaycan Gezi Notları

Valizleri odamıza bırakıp kendimizi sokağa atıyoruz.Şehrin en merkezi yeri olan Zarife Aliyeva ve Nizami Küce(=sokak)si yayan beş dakikalık mesafede.Zarife Aliyeva göz alanında ordinaryus profesör ünvanına sahip bir hekim ve halen Azerbaycan Devlet Başkanı olan İlham Aliyev’in annesidir.1141’de Gence doğmuş olan Nizami ise Türk dünyasının önemli şairlerinden birisidir. Eserlerinde özellikle Gence’ye olan sevgisini dile getirmiş ve daha hayatta ilken üne kavuşan bir mutasavvıf şair olarak en önemli eserlerini Hamse adı altında toplamış ve Leyla ve Mecnun’u ilk defa mesnevi şeklinde yazmıştır.Bizdeki İstiklal Caddesi’nin benzeri olan bu sokaklar araç trafiğine kapalı ve içerdiği lüks mağazalar,Targovıy sentır(=Ticaret merkezi), restoranlar ve eğlence merkezleri nedeniyle şehir sakinlerinin önemli bir bölümünün uğrak yeridir.Vitrinler ünlü markaların malları ile dolu ancak tekstil ürünlerindeki fiyatlar bizdekinden bir hayli yüksek.



Nizami Sokağı'nın gündüz görünümü



Nizami Sokağı'nın gece görünümü

 

[vata]

Ynt: Azerbaycan Gezi Notları

Diskolar ise genellikle yerin altında konumlanmış.Giriş ücreti 10 manat olan diskoların bu görüntüsü bizde sanki turistleri çok seviyorlarmış da kolayca bırakmak istemiyorlarmış :? gibi bir duygu uyandırdığı için buraları ziyaret etmek yerine pub ve kafeleri tercih ettik.Hemen belirteyim türk girişimci kardeşlerimiz Bakü’de bol miktarda dürüm döner,lahmacun,tantuni,kebap mekanları açmışlar.Bu nedenle yemek konusunda sıkıntı yaşamak mümkün değil.Saatin 22 olmasını göz önüne alarak birer dürüm ve koladan oluşan menüye 6 Manat ödeyerek gezmeye devam ediyoruz.

 

[vata]

Ynt: Azerbaycan Gezi Notları

Bundan sonraki durağımız Azadlık(=Özgürlük) Meydanı ve Fantan(=Su fıskiyeleri)lar olarak tabir edilen bölüm oluyor.1988 yılının Aralık ayında Karabağ’da yaşanan olayları protesto eden Bakü halkı bu meydanda 14 gün boyunca oturma eylemi ve açlık grevi yapmış.Ancak meydan tarihe 20 Ocak 1990 yılında yaşanan olaylarla geçmiş.20 Yanvar =Kanlı Ocak diye geçen o gün, 30 bin kişilik Sovyet Ordusu Bakü’nün Azatlık Meydanı’nı kuşatmış ve 143 azeri şehit edilirken yaklaşık 700 kişi yaralanmış ve yüzlerce kişi de rus askerleri tarafından gözaltına alınmış. Binlerce kişinin katılımıyla cenazelerin kaldırıldığı bu gelişme diğer Sovyet cumhuriyetlerinde olduğu gibi Azerbaycan’ın da bağımsızlık sürecini hızlandırmış ve 18 Ekim 1991’de Azerbaycan Devleti bağımsızlığını ilan etmiş.Eski adı "Lenin Meydanı" olan meydanın adı da Azadlık Meydanı olarak değiştirilmiş ve bu gelişmeyi takiben meydandaki Lenin Heykeli kaldırılmış.Mozolenin eskiden bulunduğu yerin hemen arkasında şehrin bir çok yerinden görünecek büyüklükte, "Dom Soviet(=Rus Evi)" binası vardır.Bu binada günümüzde bazı bakanlıklar ve ekonomiyle ilgili kurumlar yer almaktadır.Bunun az ilerisinde Lenin müzesi bulunmaktadır.

Dom Soviet binası

Fantanlar

Lenin müzesi

 

[vata]

Ynt: Azerbaycan Gezi Notları

Uzun bir gecenin sonunda artık bir yorgunluk çayı içmenin zamanı gelmişti.Bölgede yan yana dizili çayhanelerden birine oturduk. Azerbaycan’da çay farklı aromalarla zenginleştirilir ve en ünlü çaylar Lenkeran bölgesinde yetişir.Burada çay bizdeki gibi tek olarak söylenmiyor daima “çaynik” adı verilen 6-8 bardaklık demlik ile geliyor ve şeklinden dolayı “armudu” denilen bardaklarla içiliyor.Çayın yanında mürebbe ya da şırniyyet adı verilen başta ceviz ve vişne olmak üzere çeşitli reçeller, baklava vb. hamur işi tatlar sunuluyor.Bizdeki kesme şekerden farklı olarak burada kıtlama tabir edilen sert şeker yanakla üst dişler arasına yerleştirilerek bir şekerle 3-4 bardak çay içiliyor.Bundan olsa gerek azeri kardeşlerimizin ağzında çürüyen dişlerinin yerine yapılmış bolca altın kaplama dişler mevcut.Ayrıca limon ve çerezler de çay servisinin ayrılmaz parçaları.
Azeri kardeşlerimiz çayı çok seviyorlar ve özellikle tavşan kanı çaya çok düşkünler.Hatta “çayı severek içiyorsan sayının ne önemi var” anlamında kullandıkları “çay nedir?say nedir?” şeklinde bir de deyimleri var.Hesap olarak 5 manat ödediğimiz bu çay keyfinden sonra otelimize dönüp güzel bir uyku çektik.

 

[vata]

Ynt: Azerbaycan Gezi Notları

Ertesi sabah odamın penceresini açıp otelin otoparkına bakınca “yok artık” demekten kendimi alamadım.Her taraf 4x4…?



Bakü tam bir Toyota Land Cruiser cenneti.Fiyatları 35.000 ile 56.000 Manat arasında değişen bu araçlar Azerbaycan’da zengin sayılmanın olmazsa olmazı.Bakü’de Rusya ve gezdiğim arap ülkelerinde gördüğümden daha fazla sayıda Toyota Land Cruiser Prado gördüm.

 

[vata]

Ynt: Azerbaycan Gezi Notları

Bakü’yü;
1-Tarihi yerlerin olduğu eski kent yani İçeri Şehir(İçəri Şəhər),
2-Sovyet döneminde inşa edilen kısım,
3-Gökdelenlerin bulunduğu modern Bakü olmak üzere üç bölgeye ayırabiliriz.
Şehirde yoğun yeni inşaat yapım çalışmaları yanında ciddi bir yenileme çalışması olduğu hemen fark ediliyor.Sovyet döneminden kalan eski binaların sadece dış kısımları 40km.ötedeki Karadağ denilen bir bölgeden getirilen taşlarla kaplanmış.Böylece mimari açıdan birbirine benzeyen binalar görsel açıdan daha etkileyici bir hale getirlmiş.






Sovyet döneminden kalan ve ön yüzleri restore edilmiş binalar







Ayrıca resmi-özel ayrımı yapılmaksızın ana caddelerdeki tüm binalar ışıklandırılmış.Şehir geceleyin bir ışık seli gibi.

 

[vata]

Ynt: Azerbaycan Gezi Notları

Biraz da modern binalardan örnekler göstereyim;


Azerbaycan Merkez Bankası.Dış cephesi altn yaldızlı camla kaplı



Modern Bakü'nün Şehitlik'ten görünüşü

 

[vata]

Ynt: Azerbaycan Gezi Notları

Dikkatimizi çeken bir başka özellik rus tarzı geniş caddeler ve çoğu yürüyen merdivenler,heykeller ve resimlerle donatılmış ve giriş ya da çıkışlarına mutlaka halef-selef devlet başkanları Haydar ya da İlham Aliyev’in sözlerinin nakşedildiği yer altı geçitleri. Bizdeki mimarlık ucubeleri olan üst geçitlerden nedense burada eser yok.







Bu arada şehirde çokça trafik polisi mevcut ve alt geçidi kullanmadan karşıya geçenleri önce düdükle ikaz ediyorlar tekrarında ceza var. Başlangıçta biz bu düdükleri pek üstümüze alınmadık ama polis tarafından cezanın 20 Manat olduğu şeklinde uyarılınca alt geçitleri sıkça kullanmaya başladık. :-[ :-[

 

[vata]

Ynt: Azerbaycan Gezi Notları

Üç gün gezmek ile bir şehir hakkında net çıkarımlarda bulunmak elbette zor ancak Bakü’de konakladığımız bu kısa süre bile burada belediyecilik adına güzel şeylerin yapıldığını söyleyebilmek adına yeterliydi.
Şehrin merkezi bölgelerinde vatandaşlar için yeşil alanlar,fıskiyeli havuzlar,çocuk eğlence alanları ve heykeller içeren bol miktarda rekreasyon alanları yaratılmış.Motorlu araçların giremediği bu yerlerde gürültü ve rahatsız edici faktörlerden uzak ailenizle rahatlıkla oturabiliyorsunuz.
Bizi şaşırtan başka özellikler de var,öncelikle ana caddeler, sokaklar ve parklar tertemiz.Yerde ayçiçeği kabukları,şişeler,poşetler,sigara izmaritleri görmek imkansız.Keza yürürken ya da otururken bırakın size yapışan seyyar satıcı ve dilenciyi birbiriyle yüksek sesle konuşan ya da kavga eden adamlar dahi görmedik.
Öte yandan bir kaç kedicik dışında sahipsiz dolaşan hayvan da yok. Konuştuğum kişiler sahipsiz hayvanların kesinlikle itlaf edilmediğini ve barınaklarda bakıldıklarını söyledi.

 

[vata]

Ynt: Azerbaycan Gezi Notları

Topraklarının sadece % 7'si tarıma elverişli olan Azerbaycan'ın ekonomisi petrol ve doğalgaza dayalıdır.Petrol her yerden fışkırıyor mübarek.





Bizdeki fiyatların yarısına tekabül etmesine rağmen Azerbaycan’da petrol fiyatları kendisi gibi üretici olan İran ile kıyaslayınca beklentinin oldukça üzerinde seyrediyor.
95 oktan benzin 80 Kepik(=2.28 TL),
Mazot 60 Kepik(=1.36 TL),
Lpg ise 40 Kepik (=1.12 TL)’ten satılmaktaydı.
Peki petrol ve doğalgaz ile gelen bunca para bu şehri güzelleştirmek adına bu kadar cömert bir şekilde akıtılırken halkın cebine de yansımakta mıdır?Konuştuğumuz kişiler yapılanları beğenmekle beraber ellerine aylık ortalama 300 Manat geçtiğini belirterek toplumda gelir dağılımı açısından uçurumlar olmasından ve rüşvetin çok yaygın olmasından yakınıyorlar.Bu nedenle devlet memurluğu toplumda bir çıkış yolu gibi görülüyor.Bunlar derin mevzular ancak daha önce gezdiğim Belarus, Moldovya, Ukrayna, Letonya ve Litvanya gibi eski sovyet cumhuriyetleri ile kıyaslayınca Azerbaycan’ı daha derli toplu bulduğumu söylemek isterim.

 

[vata]

Ynt: Azerbaycan Gezi Notları

Türkiye-Azerbaycan ilişkilerinin temelinde Atatürk’ün “Azerbaycan’ın sevinci bizim sevincimiz, kederi bizim kederimizdir” sözü yatar.Gerçekten de 1918 yılında kurulan Kafkasya Cumhuriyeti’nden bu yana iki ülke arasında “bir millet,iki devler” sözünü adeta kanıtlar tarzda bir siyaset sergilenmiştir.Keza Azerbaycan’ın 30.08.1991’de ilan ettiği bağımsızlığını ilk tanıyan ülke Türkiye olmuştur.Azerbaycanlı kardeşlerimiz Türkiye’yi her zaman bir “ağabey” olarak görmüşler ve iki ülke dış platformlarda birbirlerini daima olumlu yönde desteklemişlerdir.Her ne kadar bu ülkeye ticaret yapmak için giden ilk türk girişimcilerin ticaretten pek anlamayan Azerbaycanlı kardeşlerimizi üzmeleri ve 2008-2010 yılları arasında Türkiye-Ermenistan arasında gelişen ılımlı hava sonrası yaşanan bayrak krizi Türkiye-Azerbaycan arasında rüzgarların biraz soğuk esmesine yol açmışsa da Türkiye’nin Ermenistan’ın haksız bir şekilde işgal ettiği Dağlık Karabağ bölgesinden çekilmedikçe Türkiye-Ermenistan arasındaki kapıyı açmayacağını ilan etmesinden sonra yeniden normale dönmüştür.
Bu ülkede yaşayan kardeşlerimiz bunu bir ayrımcılık gibi algıladıklarından kendilerine Azeri denmesinden çok hoşlanmıyorlar.Bu nedenle kendilerinin Azerbaycan Türkü ve dillerinin de Azerbaycan Türkçesi olarak tanımlanmasını istiyorlar.Zaten ünlü tarihçi Prof.İlber Ortaylı da izlediğim bir televizyon programında gerek Türkiye gerekse Azerbaycan türklerinin Horasan üzerinden Maveraün-nehir’den gelen Oğuzlar olduklarını ve Azerilerin günümüzde İran’da yaşayan çok küçük bir etnik topluluk olduğunu belirtmişti.
Azerbaycan’da bizimle diyaloğa giren kişilere Türkiye’den geldiğimizi söyleyince bizi evlerinde ağırlamaktan ulaşmak istediğimiz yere kadar bize rehberlik etmeye varan çok sıcak bir ilgi ile karşılaştık ve böyle bir milletin evladı olduğumuz için elbette göğsümüz kabardı.

 

[vata]

Ynt: Azerbaycan Gezi Notları

Azerbaycan Türkçesi ile Türkiye Türkçesi arasındaki farklar zaman zaman hepimizin yüzünü gülümsetir.Bizdeki ön, iç ve son seslerdeki K'lar Azerbaycan Türkçesinde G gibi okunuyor. Kapı=gapı, kıymet=gıymet, parmak=barmag gibi.Öte yandan iç ve son seslerdeki K'lar da H'ye dönüşüyor; oku=ohı ,yakın=yahın, yok=yoh, balık=balıh gibi.


"Doğal taşlar dünyası çok yakında hizmetinizde olacaktır"


""Apple Mağazası"


"Bayan satış elemanı aranıyor"

Azerbaycan alfabesinde de bizimle aynı harfler mevcut olup bunun dışında rusların Kiril alfabesinin etkisiyle bazı harfler de eklenmiştir; X=H,Ə=E ve Q=K olarak okunur.Bir de genellikle son hecedeki sesliyi uzatıyorlar.Başa düştüüm,maşını sakladıım gibi.Ayrıca çok hızlı konuştuklarından bu konuşmaları anlamak bizim için başlangıçta o kadar da kolay değildir. Ancak kendilerine Türkiye’den geldiğinizi belirtirseniz o zaman yavaş konuşuyorlar ve anlamak da kolay oluyor.


"Yarının sınırında filmi 5.Haziran'dan itibaren 3 boyutlu olarak gösterimde"


"Dünyanı fetheden sevgi hikayesi Monako Kraliçesi 22.Mayıstan itibaren gösterimde"

 

[vata]

Ynt: Azerbaycan Gezi Notları

Günlük kullanımda işinize yarayacağını düşündüğüm bazı kelimeler;
Anlamak : Başa düşmek
Kat : Mertebe
Doğru : Düz
Konuşmak : Danışmak
Durmak : Saklamak
İnmek : Düşmek
Ekmek : Çörek
Araba : Maşın
Altın : Kızıl (Qızıl)
Küçük : Kiçik
Sokak : Küçe
Bekar kişi : Subay
İyi : Yahşi
Tatlı : Şirniyyat
Durmak, Park etmek : Saklamak
Yasak : Kadağan(Qadağan)
Çok itibarlı ve saygın kişi : Pezevenk :!: :?:
Kaybolan eşyalardan sürücü mesul değil:İten eşyalara sürücü cevabdeh deyil
Kiralık ve Satılık Gelinlik : Gelinlik donlarının kiraya ve satışı
Kemikli et : Sümüklü et
Para ul
Kaybolmak : Azmak
Bacak : Kıç
Bulmak : Tapmak
Yıl : İl
Hepsi :Hamısı
İleride :Kabakta
Rüşvet : Hürmet
Götürmek,taşımak : Aparmak
Metroda;Kapılar kapanıyor: Kapılar bağlanır
Son durakta : Son stenisyadır.Vagonlardan düşerken eşyalarınızı unutmayın