Basınç Merkezi
Şişmiş kanatın farklı bölgeleri ve kubbenin hareketi farklı oranlarda kaldırma kuvveti oluştururlar. Bu kuvvetlerin gösterilmesi amacıyla basınç merkezi deyimi sık-sık kullanılır. Bu kitabi olarak basınç merkezi farklılığı yani kaldırmanın etki edebileceği teorik denge merkezidir.
Kanadın belli bir hızda ve uygun hücum açısında uçması durumunda süzülme doğru bir şekilde sürecektir. Ancak bu eşitlikler bozulursa kanadın uçuşunda değişiklikler olacaktır. Çok düşük hücum açısı gerçekleştiğinde yumuşak kanat yapısı deforme olmaya başlar, sel ağızları çalışmaz duruma gelir. Kanat ön taraftan kapanmaya başlar. Bu 'ön kapanma ' olarak bilinir. Yüksek hücum açısında ise kanat üzerinde daha az hava akımı olur ve kanat daha yavaş hareket eder.
Bir kanadın uçuşu genellikle pilotun durumuna bağlı olarak sabitlenir. Fakat frenlerle oynayarak hücum açısı değiştirilir. Frenler aşağıya çekildikçe hücum açısı artar. Frenler daha aşağı çekilirken yukarı bırakılırsa ön kenarın geriye doğru hafifçe hareket ettiği görülür. Bunun sonucu kaldırma kuvveti artar. Max. kaldırma kuvveti noktası, min. Çöküşün sağlandığı oranda elde edilir. Bununla birlikte hücum açısı iyice arttırılırsa, hava kanadın üzerinden düzenli olarak aşmaz ve kanat geriye doğru yıkılmaya başlar. Kanadın üst yüzünde türbülans oluştuğunda alçak basınç alanı bozulur ve kanat işlevini kaybederek 'stol' a girer.
Resim 1 Yüksek hücum (A) açısından dolayı stol'a girmiş kanat.
Belirli koşullar altında (termiğe giriş anı, kuvvetli rüzgâr anı, vs) hücum açısının fazla ya da az olmasına bağlı olmaksızın bazı kanatlar durumlarını koruyup şişkin kalabilir ancak hız min. İner, çöküş artar.Bu durum derin stol olarak bilinir.Frenler max. Aşağı çekilirse hareket ve ileri gidiş tamamen durur, İç basınç düşer ve kubbe tamamen söner. Hava ile şişmiş yapı kaybolur ve tam stol meydana gelir. (Resim 2)
Resim 2 Derin ve tam stol'a girmiş kanatların durumları.
Hem derin hem tam stol dn belli bir yükseklik kaybedildikten sonra çıkılabilir. Bu nedenle bir yamaç paraşütü ile bu tür durumlara düşmemek için (tüm hava araçlarında olduğu gibi) minimum hızın biraz üzerinde uçulmalıdır.
--------------------------------------------------------------------------------
Kaynak : Orhan ÖZGÜLBAŞ
Şişmiş kanatın farklı bölgeleri ve kubbenin hareketi farklı oranlarda kaldırma kuvveti oluştururlar. Bu kuvvetlerin gösterilmesi amacıyla basınç merkezi deyimi sık-sık kullanılır. Bu kitabi olarak basınç merkezi farklılığı yani kaldırmanın etki edebileceği teorik denge merkezidir.
Kanadın belli bir hızda ve uygun hücum açısında uçması durumunda süzülme doğru bir şekilde sürecektir. Ancak bu eşitlikler bozulursa kanadın uçuşunda değişiklikler olacaktır. Çok düşük hücum açısı gerçekleştiğinde yumuşak kanat yapısı deforme olmaya başlar, sel ağızları çalışmaz duruma gelir. Kanat ön taraftan kapanmaya başlar. Bu 'ön kapanma ' olarak bilinir. Yüksek hücum açısında ise kanat üzerinde daha az hava akımı olur ve kanat daha yavaş hareket eder.
Bir kanadın uçuşu genellikle pilotun durumuna bağlı olarak sabitlenir. Fakat frenlerle oynayarak hücum açısı değiştirilir. Frenler aşağıya çekildikçe hücum açısı artar. Frenler daha aşağı çekilirken yukarı bırakılırsa ön kenarın geriye doğru hafifçe hareket ettiği görülür. Bunun sonucu kaldırma kuvveti artar. Max. kaldırma kuvveti noktası, min. Çöküşün sağlandığı oranda elde edilir. Bununla birlikte hücum açısı iyice arttırılırsa, hava kanadın üzerinden düzenli olarak aşmaz ve kanat geriye doğru yıkılmaya başlar. Kanadın üst yüzünde türbülans oluştuğunda alçak basınç alanı bozulur ve kanat işlevini kaybederek 'stol' a girer.
Resim 1 Yüksek hücum (A) açısından dolayı stol'a girmiş kanat.
Belirli koşullar altında (termiğe giriş anı, kuvvetli rüzgâr anı, vs) hücum açısının fazla ya da az olmasına bağlı olmaksızın bazı kanatlar durumlarını koruyup şişkin kalabilir ancak hız min. İner, çöküş artar.Bu durum derin stol olarak bilinir.Frenler max. Aşağı çekilirse hareket ve ileri gidiş tamamen durur, İç basınç düşer ve kubbe tamamen söner. Hava ile şişmiş yapı kaybolur ve tam stol meydana gelir. (Resim 2)
Resim 2 Derin ve tam stol'a girmiş kanatların durumları.
Hem derin hem tam stol dn belli bir yükseklik kaybedildikten sonra çıkılabilir. Bu nedenle bir yamaç paraşütü ile bu tür durumlara düşmemek için (tüm hava araçlarında olduğu gibi) minimum hızın biraz üzerinde uçulmalıdır.
--------------------------------------------------------------------------------
Kaynak : Orhan ÖZGÜLBAŞ
