Çekme Karavan ve Kar

  • Konuyu Başlatan: Konuyu başlatan yugun Tarih:
  • Başlangıç tarihi Yazılan Cevaplar:
  • Cevaplar 55
  • Okunma Sayısı: Görüntüleme 27,430
Ynt: Çekme Karavan ve Kar

Tır römorkunun ya da çekicisinin tekerlekler vasıtasıyla yolda cm kareye kaç kg. basınç uyguladığı da önemli. O araçlar karı ezip altındaki asfaltı kazırken siz slalom yapıyor olabilirsiniz. Canlı örneğini Uludağ'a zincirsiz çıkan otobüslerin ardında 750 kg. lık bir otomobili kullanırken yaşadım. Ağırlığına rağmen tırın dahi tutunamayacağı kaygan bir zemin üzerinde ağır araçlar frenleme açısından daha büyük risklere sahip ama koşullar ekstrem olmadığında ağır araçlar normal asfalt üzerindeymiş gibi ilerleyebiliyor. Bu nedenle tırlarla kıyaslamak doğru değil.

Çekilen katar ağır olduğunda ve yola iyi tutunduğunda önce katarı yavaşlatıp ardından çekicinin frenlerini devreye sokmak ya da her ikisini aynı anda ve oranda kullanmak mantıklı olabilir. Ancak katarın yola iyi tutunamadığı durumlarda önce katarın frenini devreye sokmak intiharla eşdeğerdir diye düşünüyorum.

Çekme karavanın tekerleklerinde de zincir olduğunu varsaysak bile fren ayarını hemen devreye girecek şekilde yapmak doğru değil. Bence her zaman en düşükte tutmakta fayda var. Kaldı ki karlı zeminde fren mümkün olduğunca az kullanılır ve yavaşlama için genelde aracın kompresyonundan faydalanılır bunu hepiniz biliyorsunuz.

Karavan ya da romörk çekerek değil ama önden çekişli ve arkadan itişli otomobillerde bazı denemeler yapmıştım. Önden çekişlilerde ilk frenleme, çekiş ve direksiyon hakimiyeti zincirli tekerlekte olduğu için çok büyük avantaj sağlıyor. Arkadan itişlilerde ise fren ve direksiyon hakimiyeti çok az. Arkadan itişlilerde yavaşlama için ilk frenlemede zincirli tekerlekten faydalanmak amacıyla el frenini kullandığım tüm denemeler başarısız oldu ve neredeyse tamamında aracın arkası savruldu. Römork çekerken frenlerinin araçtan önce devreye gireceği durumu düşünemiyorum bile. Bu durumda Fatih beyin dediği gibi dikiz aynasından savruluşu izlemekten başka bir şey gelmez elimizden herhalde..

Forumda yazan Finlandiyalı arkadaş yolların benzer olduğunu söylemiş ama ben de Finlandiya yollarının ülkemiz yollarıyla kıyaslanmayacak ölçüde düz olduğunu biliyordum. Düz yolda buz pateni pisti gibi bile olsa araç kullanmaktan korkmam. Rampalar ve düz inişler de değil ve hatta rampalardaki virajar bile değil.. Beni en çok korkutan ülkemiz yollarında çok sık rastlanan, sivri zekalı Türk mühendisliğinin en büyük başarısı sayılabilecek yanlış yanal eğime sahip olan virajlardır. Virajlarda yolun eğiminin aracın momentumuna ters yönde tepki kuvveti uygulayacak şekilde eğimli olması gerekir. Virajda aracınız içeri doğru savrulurken yolun eğimi de içeri doğru ise ve önceden farkına varamazsanız kaygan yolda içeri savrulduğunuz, ya da tersi durumda şarampole yuvarlandığınız andır. Bu tür virajlarda kazalar sık yaşanır. Yol kaygan olmadığı zamanlarda dikkatimizi çekmeyen o kadar çok hatalı eğime sahip viraj var ki yollarımızda... Karda buzda hepsine dikkat ediyorsunuz ve geçerken içiniz ürperiyor.
Finlandiyalı karavandaşın yazdığı asfalttaki gizli buzlanma olayına da daha önce dikkati çekmiştim. İnsanı çok hazırlıksız yakalıyor ve böyle bir yolda hele bir de eğimliyse her şey kontrol dışı. Eskişehir çıkışında rampa aşağı böyle bir durumla karşılaştım ve araç yol kenarındaki karlı bölgeye girmeseydi ciddi bir kazaya kurban gidecektik. Asfalt üzerindeki buz tabakasından sonra o karlı yol bana pütürlü asfalt gibi gelmişti. Bu tür buzlanmaya "black ice" diyorlarmış, onu da öğrenmiş olduk...
 

Etiketler
Ynt: Çekme Karavan ve Kar

Tırların ağırlığı dağıtacakları çok daha fazla dingili ve cm2 ye düşen yükün daha fazla bölüneceği temas alanına sahip tekerlekleri var,
Bu açıdan bakıldığında tırın tekerleklerinin yaratacağı sürtünme kuvveti normal bir aracınkiyle kıyaslanamaz,
Ama 40 tonluk bir aracın savrulmasındaki yaratacağı kuvvetin de kat ve kat büyük olacağı bir gerçek.
Kendi çekicisinin tekerlerinden daha ağır basan bir karavan çekmek zaten normal sürüşte de
sorunlara yol açar diye düşünüyorum. Yani karavanın virajlarda aracı itip savurması durumunda sahip olacağı güç karavan ağırlaştıkça artacaktır.
Karavanı dahi iyi bassın diye çekicisinden ağır yapmak virajlarda daha çok sorun demektir.
Zaten araçların azami romork ağırlıkları hesaplanırken motor ne kadar güçlü olursa olsun çeken aracın ağırlığının %80i kuralı bu dengeleri korumak için uygulanmakta,
Aslında pratikte eğer sadece motor gücüne göre hesaplansaydı beni aracım 1 tonu geçkin karavan çekecekti, Ama motor gücü hesaplanıp bu hesaplanan değer ağırlığın %80ini geçiyorsa direk ağırlığın %80i, Yok motor daha zayıf kalıyorsa motorun hesabına göre çıkan değer en büyük romork istihap haddini veriyor, Ve bu hesapta dingillerin haddi gibi konular da vardı ama temel mantık bu..
Tırlardaki durum biraz farklı,
Tır çekicileri kendileri yaklaşık 7-8 ton olmalarına rağmen, 40 tonluk katar ağırlığına sahipler, (Katar=Çekici+Çekilen)
Katardaki yükün aslında çekicide bulunmayan (Çekilende bulunan) önemli bir kısmını çekici kendi ağırlığı gibi kullanıyor. Ve dingillere belli bir hesapla yükü dağıtacak şekilde tasarlanıyor,
Bu durum tırın ani hareketlerde çok daha büyük dengesizlikler yaşamasına neden olabilir. Kendine uygun ağırlıkta bir araçla çekilen karavana göre bir tırın başlıbaşına sorunu çekicisinin kendi ağırlığının yetersiz olmasıdır.
Tırlarda çekicinin arka tekerlekleri doğrudan çekme noktasının altında, Bu da tırların önemli bir avantajı. Oysa karavan çeken araçlarda arka dingille çeki topuzu merkez noktası arasındaki mesafe arada açı oluştuğu virajlara girildiği zaman yük kolu yani bir çeşit levye vazifesi görüyor, Bu da bir sorun. Bu yüzden aracınızın arka dingiliyle çeki topuzu arasındaki mesafe ne kadar kısalırsa karavan çekerken karavan ağırlığının sizi virajda savurma riskinin düşeceğini düşünüyorum. Bu yüzden station veya sedan kasalı arabalar yerine arka dingili arka ucuna daha yakın HBler (örneğin bora yerine golf) kullanmak daha iyi bence.
Tırlar ne kadar sürüş açısından karavanlara benziyor gibi görünse de yukarıda bahsettiğim nedenler ve taşınan ağırlığın çok büyük olması onları çok daha fazla zorlayabilir., Hafif olmak ve daha küçük güç ve etkilerle başa çıkmak her zaman daha iyi bence. Sadece karda veya yağışta da değil.
 

Ynt: Çekme Karavan ve Kar


Steeve smoot
Boyone NC USA
 

Ynt: Çekme Karavan ve Kar


Slowcovboy, Riverton USA
 

Ynt: Çekme Karavan ve Kar

 



Ynt: Çekme Karavan ve Kar

Auntim/Norway:


Logojen/Quabek-Kanada:



Djsrtr/Yorktown-Va USA

 

Ynt: Çekme Karavan ve Kar

 

Ynt: Çekme Karavan ve Kar

Sustalı tarzı savrulmayı, (Jacknife) nedenlerini ve bu durumda neler yapılması gerektiğini anlatan bir makale:
Özgün kaynağın linki:
http://www.newbiedriver.com/articles/Winter.htm

 

Ynt: Çekme Karavan ve Kar


Cem, TIR konusunda yazdıklarım benzer olmadıklarını vurgulamak içindi ancak yazımda olumsuzluk vurgusu kullanmamam yanlış anlaşılmış olabilir. Katar benzerlikleri olsada
teknik donanımları ve Karavanın arkadan çekilmesi TIR'ın römorkunun çekicinin üzerine binmesi önemli farklardır.

yugun' Alıntı:
Karavanı dahi iyi bassın diye çekicisinden ağır yapmak virajlarda daha çok sorun demektir.

Yücel bey, bahsettiğiniz ağırlık çektiğiniz karavanın zaten aracınızın dingil ağırlığından az olmadığını biliyor olmalısınız. Aracınız dolu olarak 1200 kg olsa farzedelim karavanınızda
yüklü 600 kg ise zemine uygulayacağı basınç aracınızdaki dingil başına uyguladığı basınçla aynı olacaktır. Sizin aracınızın ağırlığı kadar araçla daha büyük karavan çekenlerin
dingil ağırlığı karavan tarafında artıyor olacaktır. İlk yazımdaki fren ayarları için bu dengede gözetilerek nasıl ayar yapılmalıdırı yeniden sormak gerekecek.
Levent
 

Ynt: Çekme Karavan ve Kar

Tırlarla ilgili gevşek zeminde sürüşü, Kaymayı ve Jacknife'a dönüşünü anlatan makaleyi çok küçük bir özet halinde türkçeleştirmek istedim.
Hatalarım olduysa affola, Ben tercüman değilim.

Kod:
Kaygan zeminde Tekerleklerin kilitlenmesi, O tekerleklerin dönen tekerleklere göre daha hızlı gitmek istemesine yol açar, Bu durum romork tekerlekleri kilitlendiyse romorkun sustalı savrulmasını, Çekici tekerlekleri kilitlendiyse çekicinin tekerleklerinin bir öndeki dingil etrafında dönme durumuna girmesine neden olur. Bu durum önlenemezse Jacknife durumu oluşur.

Jackknıife durumuna neden olan durum yanal kayma,
Yanal kaymanın olası nedenleri,
Ani hızlanma,
Ani fren,
Hızlı direksiyon hareketleri,

Yanal kayma jacknife'ın doğuşudur, Zamanında müdahale etmezseniz Jacknife'a dönüşür.
Yanal kaymada romorkun araç eksenine olan açı derecesi arttıkça jacknife (Sustalı savrulması) na dönüşür ve bu durumdan çıkmak zorlaşır.

Yanal kayma hissederseniz ne yapın,
1-Dua Edin

2-Çığlık Atın,

Şaka, Yanal kaymadan çıkma durumu çekilen araç 15 dereceye kadarsa kolay, 15 dereceyi geçen bir kayma yaşandıysa gitgide zorlaşır.
Aşağıdaki gerafik 15 dereceyi biraz geçmiş bir kaymayı göstermektedir.
[IMG]http://www.newbiedriver.com/Images/jackknife.gif[/IMG]

Yapılması gereken,

-Gaz veya Fren hangisine basıyorsanız bırakın,
-Debriyaja basın,
- Önünüzde aracınızı bu durumdan kurtarmak istediğiniz bir nokta seçip o noktaya gitmeye çalışın, Sadece gitmek istediğiniz noktaya bakın,

Bu durumdan kurtulmanız mümkün ama denemezseniz mümkün değil!
 



Ynt: Çekme Karavan ve Kar

Yücel bey araştırma için teşekkür ederim. İnişte yaşanan tecrübelere ulaşabilirseniz paylaşmanızı isterim.
Levent
 

Ynt: Çekme Karavan ve Kar


Levent Bey,

Arabamın azami frenli romork istihap haddi 900kg dır,
900 kglık herhangi bir romork çekilirken kafa ağırlığı 80 kg olsa
Romork tekerleği başına 410 kg düşecektir,
Arabanın yüklü ağırlığıyla 320-350 düşmektedir. Herhalde bu aradaki tekerlek başına fark tolore edilebilir bir fark olmalı ki,
Buna teknik olarak izin veriyorlar.
Bu her araç için değişken bir durum. Ama genel olarak mantık aynı,
Aracınız ne kadar ağırsa, Motorunuzun elverdiği ölçüde daha ağır karavan çekebiliyorsunuz,
Ama bu durumda zaten aracınızın dingil haddi de artmış oluyor, romorkunuzinki de...
Ama bence bu değerleri yani aracın mühendis tarafından hesaplanan istihap haddini aşan romork normalde de çekilmemeli,
Karda veya yağmurda çok daha fazla sorun çıkarabilir diye düşünüyorum
Ayrıca motor da zorlanmaya başlar, Renault5 videosunu biliyorsunuz değil mi? En azından 1,5 tonluk bir karavanı yokuştan dağın üstüne çıkarmaya çalıştığı video,
Asla böyle bir durumda kalmak istemem.

Frenler konusuna gelince bende normalde biraz gevşek ayarlılar ve normal şartlarda kilitlenmiyorlar. Karda bence mümkün olduğunca frene basmaktan kaçınmak gerektiği düşünülürse, Karavanın tekerlekleri kilitlemesi jacknife nedeni de olduğuna göre bence daha da gevşek ayarlanmalı ama lastik için kar lastiği veya çivili lastik, zincir gibi yere tutunma önlemi alınmışsa uygun şekilde çalışmasının hiç olmamasından çok daha iyi olduğunu düşünüyorum.

Dipnot: Benim karavanımın hangi ağırlıkla ve nasıl biteceği şu an kesin olarak belli değil
Elbette elde ulaşılan veriler va amaçlananlar, hesaplananlar, planlananlar var. Ama sonuçta ufak değişiklikler ve tahminlerden sapmalar olabilir.
Ama küçük farklar olsa da.. tüm katarda, aynı tekerlek, aynı basınç, aynı desen, aynı ekstra önlem(Ör kar lastiği), Ve araç tarafı biraz daha ağır olmak üzere tekerlek başına düşen yaklaşık olarak aynı ağırlık,
Hedefim bu..
 

Ynt: Çekme Karavan ve Kar

Böyle yollarda kullanabilsem yeterli daha fazlasını istemiyorum.
Kar fırtınası olursa paşa paşa yol kenarda kamp yaparak geçmesini beklerim hem de keyifle...

Demirci Akçakerdik İnişi 2010-Şubat
http://www.facebook.com/video/video.php?v=1784274250717&comments#!/video/video.php?v=1784274250717[/url]

Simav Gölcük Yaylası Çıkışı-Zincirsiz. Simav-Emet Arası 2010 Şubat
http://www.facebook.com/video/video.php?v=1784274250717&saved#!/video/video.php?v=1784822144414
 

Ynt: Çekme Karavan ve Kar

Discovery mi yoksa National Geographic mi, hatırlamıyorum, Amerika'nın kuzey kesimlerinde TIR sürücüleriyle ilgili bir belgesel izlemiştim. Hatta program sunucusu da kullanmayı denemişti. O kadar diken üzerindelerdi ki, izlerken karnıma ağrılar girmişti. Arşivleyen birileri varsa belki bu belgesele ulaşılabilir.
 

Ynt: Çekme Karavan ve Kar

O programın hastasıydım... Hiçbir bölümünü kaçırmadım...
Kuzey Kanada'da
Oradaki sürücüler gerçekten çok profesyonel,
Donmuş göller üzerinde gidiyorlar,
En büyük korkuları ise kırılması ve içine düşmek,
Yolun kalınlığı ve çatlaklar olup olmadığı her gün özel araçlar tarafından kontrol ediliyor,
Ama yolun dışındaki kesimlere kayarlarsa ağırlık nedeniyle suyun içine düşme tehlikeleri var,
Nitekim bir seferinde olmuştu da...
Çok güzel bir programdı...
 



Ynt: Çekme Karavan ve Kar


Teknik açıklamasını fizik kurallarına dayalı olarak yapmak güç ama bu konuda yanılıyor olabilirsin Yücel. Otomobillerde biliyorsun hidrolik sistemi limitör vasıtasıyla önce ön tekerlekleri, ardından frenleme şiddetine bağlı olarak arka tekerlekleri kilitler. Yani yavaşlama konusunda ağırlık her zaman ön tekerleklerdedir. Arkadan itişli otomobillerde karlı zeminde özellikle de yokuş aşağı inerken frenleme çok kontrolsüzdür. Eskiden arkadan itişli otomobillerin sayıca önden çekişlilerden çok fazla olduğu düşünülürse eski şöförlerin karda fren kullanmama ve kompresyondan faydalanma alışkanlığı daha iyi anlaşılabilir. Oysa önden çekişlilerde uygun dozlama ile frenler kompresyondan çok daha iyi kullanılabilir. Arkadan itişlilerde zincir arka tekerleklerde olduğu halde daha iyi yol tutuş ve daha güçlü sürtünmeye rağmen aracın arkasının savrulma riski, zincirsiz arka tekerlekli önden çekişlilere göre daha fazladır. Sanırım momentumla ilgili bir durum. Yolun yanal eğiminin de çok nadiren sıfır olduğu düşünülürse oldukça riskli bir durum.