“HURT Motosiklet Kaza Arastirmasi” ABD, Kaliforniya eyaletinde University of Southern California (USC) tarafindan 4000 in uzerinde motosiklet kazasi uzerinde yapilan calismalar sonucu ortaya cikmis, 1981 de sonuclanmis bir rapordur. National Highway Traffic Safety Administration arastirmacisi Harry Hurt, sadece Los Angeles civarinda 900 kazayi butun yonleri ile incelemis ve bu arastirmaya onderlik etmis bulunuyor. Asagida 700 sayfalik bu raporun, ayni enstitu tarafindan 55 ana madde halinde ozetlenmis seklini bulacaksiniz. Rapor butun dunyada motosiklet surus guvenligi konusunda onderlik etmis; bugunku kurallar, motosiklet – guvenlik ekipmani dizaynlari, guvenlik onlemleri ve otomobil - motosiklet surucu egitimi bu rapor sayesinde modern seklini almistir.''
ANA MADDELER
Asagida bulacaginiz ana maddeler disinda genel bulgular su sekildedir. Motosiklet kazalarinin %75i bir baska aracla, genellikle de bir otomobille olmaktadir.
Bu %75 lik oranin %66sinda otomobil/diger arac surucusunun motosikletin gecis hakkina tecavuzu soz konusudur.
Buradan cikan sonuc, tum motosiklet kazalarinin %50 sorumlulugu baska araclara ait olmaktadir. En sik duyulan ozur “motosikleti hic gormedim” dir. Bir diger ortak ozellik ise, bu kazaya neden olan arac suruculerinin hemen hic biri motosiklet ile omurlerinde ilgilenmemis kisiler olmasi.
HURT Motosiklet Arastirmasi Bulgulari
Tum kazalar ozel olarak gozlemlenmis, kaza olus sekli, yaralanma bicimleri, kaza karakteristikleri incelenmis, ve asagidaki sekilde ozetlenmistir:
1. Kazalarin yaklasik ¾ u baska bir aracla carpisma sonucu meydana gelmekte, ve bu arac genellikle bir otomobil olmaktadir.
2. Kazalarin yaklasik ¼ u “tek arac kazasi” seklinde olusmakta, surucu kontrolunu kaybedip dusmekte, sabit bir cisme carpmaktadir.
3. Kazalarda tasit arizasinin rolu %3 civarinda olup lastik patlamasi sonucu kontrolu kaybetme seklinde gozlemlenmistir.
4. Tek basina yapilan kazalarda surucu hatasi 2/3 oraninda basrolu oynamaktadir. Bellibasli hata tiplari viraja asiri hizda girip, viraj disina cikmak, asiri frenleme ile tekerleklerin bloke edilmesi ve virajda fren yapilmasidir.
5. Yol kusurlari (cukurlar, dusuk banket vb.) kazalarda %2, hayvanlar %1 rol oynamaktadir.
6. Baska bir aracla carpisma seklindeki kazalarda, diger arac surucusu (cogunlukla otomobil) 2/3 oraninda motosikletin gecis hakkina saygi gostermeyip, onun yolunu kesmektedir.
7. Motosiklet ve surucusunun yoldaki zayif gorunurlugu ve firkina varilmamasi kazalarin basilica nedenidir. Kazaya neden olan arac surucusu motosikletliyi ya hic gormemis yada son anda gormus ve cok gec kalmis oluyor.
8. Kasti olarak motosiklet surucusune seklinde bir kaza ihmal edilecek kadar az duzeydedir.
9. En cok karsilasilan kaza motosiklet duz yolda ilerlerken karsidan gelen aracin sola donerek motosikletin yolunu kesmesi sonucunda olusuyor.
10. Kavsaklarda meydana gelen kazalarda karsidan gelip sola donerek motosikletin yolunun kesilmesi sonucunda olusuyor.
11. Kazalarin %98 inde hava sartlarinin hicbir onemi olmadigi gorulmustur.
12. Kazalar cogunlukla motosikletcinin yola cikis noktasinin yakinlarinda cereyan ediyor. Uzun yola cikanlarda yine donuste varis noktasina yaklasildiginda. Cikis noktasi yakininda alisveris, arkadas ziyareti, eglence vb. amacli gezilerde cok goruluyor.
13. Motosikletin yada kazaya karisan araclarin parlama, sinirli gorunus yada baska bir aracin arkasindan harekete gecmekte olusu tum kazalarin neredeyse yarisinda etkin olmaktadir.
14. Az gorunurluk basilica kritik faktor olarak belirlenmis ve gunduz farlarin acik tutulmasi, parlak renkli giysiler, kask ile gorunurlugun artirilmasinin kaydadeger sekilde kazalari azaltmakta oldugu gorulmustur.
15. Yakit sistemi kacak ve akintilarinin kaza sonrasi hasar meydana gelmesinde %62 oraninda rol oynadigi gorulmustur. Bu tur zayif baglanti ve yakit kacaklari yangina yol acmaktadir.
16. Ortalama kaza oncesi hiz 47.68 kmh, ortalama kaza anindaki hiz 34.4 kmh olarak tespit edilmistir. 137 kmh hizla yapilan 4 kazaya rastlanmistir.
17. Tipik bir motosiklet kazasinda olay surucunun gorus alani icerisinde olmaktadir. ¾ un uzerinde bir oranda carpismalar surucunun onundeki 45 derecelik gorus alani icinde ceryan ediyor.
18. Motosikletin karsidan gorunurlugu surucu ve motosikleti kazadan uzak tutmak icin en onemli faktor olarak bulunmustur.
19. Aracin yetersizligi, arizalari, bakimsizligi kazalarda nadir olarak rol oynamaktadir.
20. En cok kazaya karisma olan yaslar 16-24 arasindadir. 30-50 yas arasinda bu oran kayda deger bir sekilde dusmektedir.
21. Motosiklet suruculerinin %96 gibi buyuk bir cogunlugu erkek olmasina ragmen kadin suruculer daha cok kaza yapmaktadir.
22. Isci-ogrenci-issiz grubu suruculer; yonetici, memur, satis gorevlisi vb. grubundan daha cok kaza yapmakta.
23. Daha onceden trafik cezalari almis, baska kazalara karismis suruculer daha cok kaza yapiyor.
24. Kaza yapan suruculerin %92 si teori yada pratik hicbir egitim almamis suruculerden olusuyor. Bunlar kendi kendilerine, es-dost tarafindan verilen bilgilerle, ogrenmis bulunuyorlar. Ciddi motosiklet egitim kursu gorenlerin kazaya karisma orani son derece dusuk.
25. Kaza yapan motor suruculerinin yaridan fazlasi 3 yildan daha fazla tecrubeli olmalarina ragmen bu kaza yaptiklari motora 5 aydan daha az bir suredir binmekteler. Motokros tecrubesi olan suruculerin kazaya karisma orani son derece dusuk.
26. Kazalarin buyuk kisminda surus sirasinda yapilmasi gereken seylere gerekli dikkatin verilememesi ortak bir faktor olarak bulunmustur.
27. Olumlu kazalarin yarisinda alkol etken olmustur. (gerek motor gerek diger arac surucusu).
28. Bu kazalarin hemen hepsinde motosiklet suruculeri kazadan sakinma manevralarinda basarisizlik gostermektedir. Baslica problemler arka tekerlegi bloke etmek, yetrerli gucte fren sikmamak, gereksiz yere motru dusurmek, kontra viraj tekniginin (counter steering) bilinmemesi, kivirmaca (swerving) tekniginin bilinmemesi.
29. Tipik bir motosiklet kazasinda, surucunun kazadan sakinmak icin 2 saniye yada daha az suresi kalmaktadir..
30. Yapilan gozlemlerde kayda deger miktarda yolcu tasiyan motosiklet kazasina rastlanmadi.
31. Kazaya karisan motosiklet disindaki arac suruculeri genelikle 20-29 yas arasinda yada 65 yas ustunde bulunmustur. Bu suruculerin neredeyse tamami motosikletin teknik ozelliklerine vakif degildir.
32. Buyuk hacimli motosikletler daha az kaza yapmakta ama kaza sonuclari daha agir olmaktadir.
33. Motosikletin renginin bu kazalardaki onemi anlasilamistir. Motosikletin boyali yuzeylerinin karsidan gorunusunun azligi dolayisiyla bu faktorun onemli olmadigi sonucuna varilmistir.
34. Kaportali (grenaj) ve on camli motosikletler kazalara daha az karismaktadir. Hem bu motosikletler daha tecrubeli suruculer tarafindan tercih edilmekte, hemde gorunurlukleri daha fazladir.
35. Kazaya karisan motosiklet suruculerinin cogunlugu ehliyetsiz, otomobil ehliyetsiz ve/veya ehliyetleri geri alinmis sahislar olarak bulunmustur.
36. Chopper olarak modifiye edilmis motosikletler buyuk bir cogunlugu teskil etmektedir.
37. Bu kazalarda yaralanma oranlari soyledir. Tum kazalarda hafif yaralanmalar %45, Kendi basina kaza yapip yaralanma orani %96, baska aracla carpisarak yapilan kazalarda yaralanma orani %98.
38. Yaralanmalarin %50 si bacak, diz, kalca, ayak bilegi ve ayak bogesinde meydana gelmektedir.
39. “Crash bar” denilen koruyucular etkili degildir. Bu tur motosikletlerde ayakta-bilekte yaralanma azalmakla birlikte diz ve kalca yaralanmalair artmaktadir.
40. Koruyucu giysiler, cizme, eldiven, ceket, pantalon vb. giyilmesi kaydadeger sekilde surtunmelerden olusan yaralanmalari azaltmakta.Bu kusam dusuk hizlarda yaralanmali tamamen onlemekle birlikte yuksek hizda agir darbeleri onlemede basarili degildir.
41. Kazalarin %13 unde kafadan (onden baska araca – cisme) carpma sonucu kasik bolgesi yaralanmalari gorulmustur.
42. Kazalarda yaralanmalarin ciddiyeti kullanilan alkol, hiz, ve motosikletin buyuklugu ile dogru orantili olarak artmaktadir.
43. Kazalarin %73 unde motosiklet suruculerinin goz koruyucu herhangi bir onlem almamis oldugu gorulmustur. Bu hata kazadan gorusu etkilemekte ve kazadan korunma manevralarinda cok kiymetli saniyelerin kaybolmasina yol acmaktadir.
44. Kazaya karisan suruculerin sadece %40 inin kask giydigi tespit edilmistir.
45. Motosiklet egitimi almamis, ehliyetsiz, egitimsiz sahislarin ozellikle yazin ve kisa yolculuklarda kask takmadiklari gorulmustur..
46. En olumcul kaza sekillerinde yaralanmalar bas ve/veya gogus bolgesinde gorulmektedir..
47. Kafadan yaralanmalarin azaltilmasinda tek kritik faktor kask kullanimidir. Standartlara uygun kask kullanimi son derece verimli bulunmustur.
48. Kask kullanimi kritik trafik seslerini azaltmiyor, gorusu kesmiyor, yorgunluga sebep olmuyor, dikkat kaybina sebep olmuyor ve kaza olusumunda herhangi bir etki yaratmiyor.
49. FMVSS 218 (ABD Kalite Standardi) standardindaki kasklar yuksek duzeyde koruma saglamaktadir.
50. Kaskli suruculer ve yolcularinda son derece dusuk bas ve boyun yaralanmalari gorulmustur..
51. Tam kapali kasklar korunmayi onemli miktarda artirmakta, yuz ve cene yaralanmalarini dikkate deger miktarda azaltmaktadir.
52. Kask giyilmesi dolayisi ile herhangi bir yaralanma yada hasar gozlenmemistir, bilakis muhtemel ciddi hasarlar daha kucuk yaralanmalarla sonuclanmaktadir.
53. Gozlenen kazalarin %60 inda suruculerin kask kullanmadigi gorulmustur. Bu suruculerin %26 si rahat edemedikleri icin, %53 u herhangi bir kaza ile karsilasma ihtimalini akillarina bile getirmedikleri icin kask giymediklerini belirtmislerdir.
54. Bu raporda gozlenen araclarin trafik kayitlari kaza mahallinde edinilen bilgilerle duzenlenmistir. DMV (ABD Trafik Departmani) kayitlari gercekle uyusmamaktadir.
Alıntıdır
55. Herhangi bir sigortasi (tam kapsamli, saglik, kaza, hayat vb. ) olan surucu sayisi %10 un altinda bulunmustur.
ANA MADDELER
Asagida bulacaginiz ana maddeler disinda genel bulgular su sekildedir. Motosiklet kazalarinin %75i bir baska aracla, genellikle de bir otomobille olmaktadir.
Bu %75 lik oranin %66sinda otomobil/diger arac surucusunun motosikletin gecis hakkina tecavuzu soz konusudur.
Buradan cikan sonuc, tum motosiklet kazalarinin %50 sorumlulugu baska araclara ait olmaktadir. En sik duyulan ozur “motosikleti hic gormedim” dir. Bir diger ortak ozellik ise, bu kazaya neden olan arac suruculerinin hemen hic biri motosiklet ile omurlerinde ilgilenmemis kisiler olmasi.
HURT Motosiklet Arastirmasi Bulgulari
Tum kazalar ozel olarak gozlemlenmis, kaza olus sekli, yaralanma bicimleri, kaza karakteristikleri incelenmis, ve asagidaki sekilde ozetlenmistir:
1. Kazalarin yaklasik ¾ u baska bir aracla carpisma sonucu meydana gelmekte, ve bu arac genellikle bir otomobil olmaktadir.
2. Kazalarin yaklasik ¼ u “tek arac kazasi” seklinde olusmakta, surucu kontrolunu kaybedip dusmekte, sabit bir cisme carpmaktadir.
3. Kazalarda tasit arizasinin rolu %3 civarinda olup lastik patlamasi sonucu kontrolu kaybetme seklinde gozlemlenmistir.
4. Tek basina yapilan kazalarda surucu hatasi 2/3 oraninda basrolu oynamaktadir. Bellibasli hata tiplari viraja asiri hizda girip, viraj disina cikmak, asiri frenleme ile tekerleklerin bloke edilmesi ve virajda fren yapilmasidir.
5. Yol kusurlari (cukurlar, dusuk banket vb.) kazalarda %2, hayvanlar %1 rol oynamaktadir.
6. Baska bir aracla carpisma seklindeki kazalarda, diger arac surucusu (cogunlukla otomobil) 2/3 oraninda motosikletin gecis hakkina saygi gostermeyip, onun yolunu kesmektedir.
7. Motosiklet ve surucusunun yoldaki zayif gorunurlugu ve firkina varilmamasi kazalarin basilica nedenidir. Kazaya neden olan arac surucusu motosikletliyi ya hic gormemis yada son anda gormus ve cok gec kalmis oluyor.
8. Kasti olarak motosiklet surucusune seklinde bir kaza ihmal edilecek kadar az duzeydedir.
9. En cok karsilasilan kaza motosiklet duz yolda ilerlerken karsidan gelen aracin sola donerek motosikletin yolunu kesmesi sonucunda olusuyor.
10. Kavsaklarda meydana gelen kazalarda karsidan gelip sola donerek motosikletin yolunun kesilmesi sonucunda olusuyor.
11. Kazalarin %98 inde hava sartlarinin hicbir onemi olmadigi gorulmustur.
12. Kazalar cogunlukla motosikletcinin yola cikis noktasinin yakinlarinda cereyan ediyor. Uzun yola cikanlarda yine donuste varis noktasina yaklasildiginda. Cikis noktasi yakininda alisveris, arkadas ziyareti, eglence vb. amacli gezilerde cok goruluyor.
13. Motosikletin yada kazaya karisan araclarin parlama, sinirli gorunus yada baska bir aracin arkasindan harekete gecmekte olusu tum kazalarin neredeyse yarisinda etkin olmaktadir.
14. Az gorunurluk basilica kritik faktor olarak belirlenmis ve gunduz farlarin acik tutulmasi, parlak renkli giysiler, kask ile gorunurlugun artirilmasinin kaydadeger sekilde kazalari azaltmakta oldugu gorulmustur.
15. Yakit sistemi kacak ve akintilarinin kaza sonrasi hasar meydana gelmesinde %62 oraninda rol oynadigi gorulmustur. Bu tur zayif baglanti ve yakit kacaklari yangina yol acmaktadir.
16. Ortalama kaza oncesi hiz 47.68 kmh, ortalama kaza anindaki hiz 34.4 kmh olarak tespit edilmistir. 137 kmh hizla yapilan 4 kazaya rastlanmistir.
17. Tipik bir motosiklet kazasinda olay surucunun gorus alani icerisinde olmaktadir. ¾ un uzerinde bir oranda carpismalar surucunun onundeki 45 derecelik gorus alani icinde ceryan ediyor.
18. Motosikletin karsidan gorunurlugu surucu ve motosikleti kazadan uzak tutmak icin en onemli faktor olarak bulunmustur.
19. Aracin yetersizligi, arizalari, bakimsizligi kazalarda nadir olarak rol oynamaktadir.
20. En cok kazaya karisma olan yaslar 16-24 arasindadir. 30-50 yas arasinda bu oran kayda deger bir sekilde dusmektedir.
21. Motosiklet suruculerinin %96 gibi buyuk bir cogunlugu erkek olmasina ragmen kadin suruculer daha cok kaza yapmaktadir.
22. Isci-ogrenci-issiz grubu suruculer; yonetici, memur, satis gorevlisi vb. grubundan daha cok kaza yapmakta.
23. Daha onceden trafik cezalari almis, baska kazalara karismis suruculer daha cok kaza yapiyor.
24. Kaza yapan suruculerin %92 si teori yada pratik hicbir egitim almamis suruculerden olusuyor. Bunlar kendi kendilerine, es-dost tarafindan verilen bilgilerle, ogrenmis bulunuyorlar. Ciddi motosiklet egitim kursu gorenlerin kazaya karisma orani son derece dusuk.
25. Kaza yapan motor suruculerinin yaridan fazlasi 3 yildan daha fazla tecrubeli olmalarina ragmen bu kaza yaptiklari motora 5 aydan daha az bir suredir binmekteler. Motokros tecrubesi olan suruculerin kazaya karisma orani son derece dusuk.
26. Kazalarin buyuk kisminda surus sirasinda yapilmasi gereken seylere gerekli dikkatin verilememesi ortak bir faktor olarak bulunmustur.
27. Olumlu kazalarin yarisinda alkol etken olmustur. (gerek motor gerek diger arac surucusu).
28. Bu kazalarin hemen hepsinde motosiklet suruculeri kazadan sakinma manevralarinda basarisizlik gostermektedir. Baslica problemler arka tekerlegi bloke etmek, yetrerli gucte fren sikmamak, gereksiz yere motru dusurmek, kontra viraj tekniginin (counter steering) bilinmemesi, kivirmaca (swerving) tekniginin bilinmemesi.
29. Tipik bir motosiklet kazasinda, surucunun kazadan sakinmak icin 2 saniye yada daha az suresi kalmaktadir..
30. Yapilan gozlemlerde kayda deger miktarda yolcu tasiyan motosiklet kazasina rastlanmadi.
31. Kazaya karisan motosiklet disindaki arac suruculeri genelikle 20-29 yas arasinda yada 65 yas ustunde bulunmustur. Bu suruculerin neredeyse tamami motosikletin teknik ozelliklerine vakif degildir.
32. Buyuk hacimli motosikletler daha az kaza yapmakta ama kaza sonuclari daha agir olmaktadir.
33. Motosikletin renginin bu kazalardaki onemi anlasilamistir. Motosikletin boyali yuzeylerinin karsidan gorunusunun azligi dolayisiyla bu faktorun onemli olmadigi sonucuna varilmistir.
34. Kaportali (grenaj) ve on camli motosikletler kazalara daha az karismaktadir. Hem bu motosikletler daha tecrubeli suruculer tarafindan tercih edilmekte, hemde gorunurlukleri daha fazladir.
35. Kazaya karisan motosiklet suruculerinin cogunlugu ehliyetsiz, otomobil ehliyetsiz ve/veya ehliyetleri geri alinmis sahislar olarak bulunmustur.
36. Chopper olarak modifiye edilmis motosikletler buyuk bir cogunlugu teskil etmektedir.
37. Bu kazalarda yaralanma oranlari soyledir. Tum kazalarda hafif yaralanmalar %45, Kendi basina kaza yapip yaralanma orani %96, baska aracla carpisarak yapilan kazalarda yaralanma orani %98.
38. Yaralanmalarin %50 si bacak, diz, kalca, ayak bilegi ve ayak bogesinde meydana gelmektedir.
39. “Crash bar” denilen koruyucular etkili degildir. Bu tur motosikletlerde ayakta-bilekte yaralanma azalmakla birlikte diz ve kalca yaralanmalair artmaktadir.
40. Koruyucu giysiler, cizme, eldiven, ceket, pantalon vb. giyilmesi kaydadeger sekilde surtunmelerden olusan yaralanmalari azaltmakta.Bu kusam dusuk hizlarda yaralanmali tamamen onlemekle birlikte yuksek hizda agir darbeleri onlemede basarili degildir.
41. Kazalarin %13 unde kafadan (onden baska araca – cisme) carpma sonucu kasik bolgesi yaralanmalari gorulmustur.
42. Kazalarda yaralanmalarin ciddiyeti kullanilan alkol, hiz, ve motosikletin buyuklugu ile dogru orantili olarak artmaktadir.
43. Kazalarin %73 unde motosiklet suruculerinin goz koruyucu herhangi bir onlem almamis oldugu gorulmustur. Bu hata kazadan gorusu etkilemekte ve kazadan korunma manevralarinda cok kiymetli saniyelerin kaybolmasina yol acmaktadir.
44. Kazaya karisan suruculerin sadece %40 inin kask giydigi tespit edilmistir.
45. Motosiklet egitimi almamis, ehliyetsiz, egitimsiz sahislarin ozellikle yazin ve kisa yolculuklarda kask takmadiklari gorulmustur..
46. En olumcul kaza sekillerinde yaralanmalar bas ve/veya gogus bolgesinde gorulmektedir..
47. Kafadan yaralanmalarin azaltilmasinda tek kritik faktor kask kullanimidir. Standartlara uygun kask kullanimi son derece verimli bulunmustur.
48. Kask kullanimi kritik trafik seslerini azaltmiyor, gorusu kesmiyor, yorgunluga sebep olmuyor, dikkat kaybina sebep olmuyor ve kaza olusumunda herhangi bir etki yaratmiyor.
49. FMVSS 218 (ABD Kalite Standardi) standardindaki kasklar yuksek duzeyde koruma saglamaktadir.
50. Kaskli suruculer ve yolcularinda son derece dusuk bas ve boyun yaralanmalari gorulmustur..
51. Tam kapali kasklar korunmayi onemli miktarda artirmakta, yuz ve cene yaralanmalarini dikkate deger miktarda azaltmaktadir.
52. Kask giyilmesi dolayisi ile herhangi bir yaralanma yada hasar gozlenmemistir, bilakis muhtemel ciddi hasarlar daha kucuk yaralanmalarla sonuclanmaktadir.
53. Gozlenen kazalarin %60 inda suruculerin kask kullanmadigi gorulmustur. Bu suruculerin %26 si rahat edemedikleri icin, %53 u herhangi bir kaza ile karsilasma ihtimalini akillarina bile getirmedikleri icin kask giymediklerini belirtmislerdir.
54. Bu raporda gozlenen araclarin trafik kayitlari kaza mahallinde edinilen bilgilerle duzenlenmistir. DMV (ABD Trafik Departmani) kayitlari gercekle uyusmamaktadir.
Alıntıdır
55. Herhangi bir sigortasi (tam kapsamli, saglik, kaza, hayat vb. ) olan surucu sayisi %10 un altinda bulunmustur.
