Prag- Dresten-terezin-kutna Hora

[edebiyatçı]

Ynt: Prag- Dresten-terezin-kutna Hora

.

 

[edebiyatçı]

Ynt: Prag- Dresten-terezin-kutna Hora

Yahudi mezarlığında fotoğraf çekmek yasaktı ama bir akşam üzeri burada gezerken arka taraftan mezarlığın göründüğünü farkettik ve fotoğrafladık. Cumartesi günleri Yahudi bölgesindeki sinegoglar kapalı. Biz pazartesi sabah gezdik. Diğer müzeler ise tüm Avrupa'da olduğu gibi pazartesi kapalı.

Yahudi Mezarlığı:

Pinkas Sinagogu’nun hemen yanındaki patikadan Prag Mezarlığı’na çıkıyorsunuz. Burada insanlar 12 kat üst üste gömülmüş. Binlerce mezar taşı düz, çarpık dip dibe duruyor. Mezarlar üstünde yer alan semboller orada gömülü kişinin ailesinin mesleğini temsil ediyor. Kutsayan eller Cohen ailesi mensuplarının mezar taşlarında görülüyor. Soyadı Cohen olan tüm Yahudiler kutsal sandığı taşıyan kişilerin soyundan geliyor.
Eski Yahudi Mezarlığı.Dünyadaki en eski Yahudi mezarlığı. 15’nci yüzyıldan kalma. 1787 yılına kadar kullanılmış. En eski mezar: 1439 tarihli, Avigdor Kara, en yenisi ise 1787 tarihli Mozes Bacek’e aittir. Mezarlıktaki, en ünlü mezar ise: Rabi Low ya da gerçek adıyla, Jehuda ben Becalel’e aittir. 1975 yılında, çok sıkı bir çalışma ile, tüm mezar taşları restore edilmiştir. Yahudiler, getto dışına gömülemediklerinden: 100 bine yakın ceset, buraya gömülmüş.
Prag Mezarlığı’nda yatan Haham Löw 16. Yy.da Tora’yı inceleyen bilgin ve filozof Haham Löw’ün sihirli güçleri olduğuna inanılırmış (Kabala master’ı olarak). Haham Löw bir gün kilden Golem isimli bir figür yaratıp onun ağzına koyduğu tablet ile canlandırmış. Haftanın 6 günü kendisine sinagogun işlerinde yardım ediyor kalan 1 günde de Haham Löw Golem’in ağzından tabletini çıkarıp onu dinlendiriyormuş. Sonra bir gün tableti yerleştirmeyi unutmuş ve sonra Golem canlandığında çok sinirlenerek çılgına dönmüş her şeye saldırmaya başlamış. Bunun üzerine Haham Löw de tableti sonsuza kadar çıkarıp kendisini sinagogun tavan arasına saklamış.

 

[edebiyatçı]

Ynt: Prag- Dresten-terezin-kutna Hora

İSPANYOL SİNAGOGU VE KAFKA HEYKELİ
Yahudi mahallesinde ilk dikkati çeken: Naziler bölgeye gelmeden önce doğal nedenlerden ölmüş olan Prag’lı sanatçı Franz Kafka’nın: anısına dikilen bir heykel var. Franz Kafka, . Aslında: Alman Yahudisi. Heykel: İspanyol Sinagogu’nun önünde bulunuyor.Burada: Stranova Sinegogu var. Parizska ve Cervena caddelerinin kesiştiği noktada bulunuyor. Tuğla yapılı erken gotik mimari özelliklerini taşıyan eski bir yapı. Güzel görünümlü bir sinagog. Mahalleyi: ikiye ayırıyor. Bahçesinde: “Bilek” tarafından yapılmış bir “Musa” heykeli var. Bu sinagog: 700 yıl boyunca, Prag’ın Yahudi topluluğunun ruhani merkezi olmuş

 

[edebiyatçı]

Ynt: Prag- Dresten-terezin-kutna Hora

Yahudi Belediye Sarayı ve ibrani saati
Günümüze sağlam olarak ulaşmış Zidovska Radnice olarak isimlendirilen bu yerde: karekteristik kulubesi ve bunun üzerinde bulunan İbranice dilindeki saat, dikkat çekiyor. 16’ncı yüzyıl sonlarında yapılmış olan bina, daha sonraları Yahudi bölgesi Belediye Başkanı olan Mordechai Maisel’in topladığı yardımlar ile, 1763 yılında tamir ettirilmiş ve bugünkü rococo sitilini elde etmiş. Buradaki saat kulesinin ibreleri, saat yönünün tersine hareket ediyor.

 

[edebiyatçı]

Ynt: Prag- Dresten-terezin-kutna Hora

Ünlü Çek şairi Nazval'in bir kiirinden:

Eski yahudi Gettosundaki saat

Zaman koşarak uzaklaşırken Prikopi Sokağı'nda
Ölümün makinasına yetişeceğini sanan bir bisiklet yarışçısı gibi

Gettodaki saat gibisin sen elleri geri geri giden
Ölüm şaşırtsaydı beni ölürdüm altı yaşında bir çocuk
Vitezslav Nezval (Yağmur Parmaklı Prag'dan)

 

[edebiyatçı]

Ynt: Prag- Dresten-terezin-kutna Hora

Yahudi bölgesinde dört tane sinagog gördük.Eski-Yeni Sinagog,Pinkas Sinagogu, Klausen Sinagogu, İspanyol Sinagogu. Altıncısını bir gün sonra tren garına yakın bir yerde görüyoruz. Rengarenk yapısı ile masal gibi. Ama biraz acelemiz olunca şöyle bir bakış atıp içine girmedik.

"Jübile Sinagogu (Çekçe: Jubilejní synagoga), Çek Cumhuriyeti'ndeki Prag şehrinde bulunan bir sinagog olup ayrıca Jerusalem (Kudüs) Sinagogu adıyla bilinir. Bu sinagoga Jerusalem Sinagogu denmesinin sebebi Jerusalem Sokağında inşa edilmesinden kaynaklanmaktadır. Avusturya İmparatoru I. Franz Joseph'in gümüş yıldönümü (jübilesi) onuruna 1906 yılında inşa edilen bina Wilhelm Stiassny tarafından tasarlandı. Moor Canlandırma mimari stiliyle tasaralanan sinagog, başta iç dizayn olmak üzere Art Nouveau dekorasyonu kullanmaktadır. Son zamanlarda tekrar onarılan bina hala dini amaçla kullanılmaktadır. Çek Cumhuriyeti, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'ndan ayrılıp bağımsız olunca bu sinagog için daha çok Jerusalem Sokağı Sinagogu adı kullanılmaya başlandı."

 

[edebiyatçı]

Ynt: Prag- Dresten-terezin-kutna Hora

.

 

[edebiyatçı]

Ynt: Prag- Dresten-terezin-kutna Hora

Bu da Yahudi olmamasına rağmen Yahudilere çok yardımı geçtiği için bu mahalleye adını verdikleri kişi. Rehberimiz uzun uzun anlattı ama şimdi toparlamam zor. Yahudi mahallesinin adı Josefov.

 

[edebiyatçı]

Ynt: Prag- Dresten-terezin-kutna Hora

TEREZİN TOPLAMA KAMPI

Turumuzun ekstra düzenlediği turlardan sadece Almanya'nın bir şehri olan Dresten'e ve Terezin toplama kampına kişi başı 80 euro karşılığında katıldık.
Terezin'in şehir merkezi ve kamp kısmının havadan görünüşü birer yıldız şeklinde.

 

[edebiyatçı]

Ynt: Prag- Dresten-terezin-kutna Hora

"Terezin Kampı, 18. yüzyılın sonlarında Elbe ve Ohre nehirlerinin ayrıldığı noktada, küçük bir kale koruma sistemi olarak inşa edilmiş. İlk başlarda bir hapishane olarak kullanılmış.1940 yılında bu bölge Naziler tarafından işgal edildikten sonra küçük kale , bir Gestapo hapishanesine dönüştürülmüş. 2: Dünya Savaşı boyunca da buraya 5 000 'i kadın olmak üzere toplam 32 000 mahkum getirilmiş. Tam 8 000 kişiye mezar olmuş. Savaş sonunda kampta tifo salgını başlamış, Naziler hastalığı durdurma çabasına girmemişler ve 1945 Mayıs'ında gardiyanlar kaçtıktan sonra bir grup gönüllü sağlık personelinin çabalarıyla kalanlara yardım edilmiş. Terezin Toplama Kampı, 1947 yılından beri de, ölenlerin aileleri ve orada zulüm görmüş insanların girişimleriyle, yaşanılan felaketlerin anısına halkın ziyaretine açılmış."

Yukarıdan yıldız şeklinde gözüken bu kanallara nehirden su doldurulunca hapishaneye doğal bir set oluşturuyormuş.

 

[edebiyatçı]

Ynt: Prag- Dresten-terezin-kutna Hora

Kampın bölümleri:

1. Giriş köprüsü
2. İdare avlusu.
3. Karşılama odası (Geschaftszimmer): Burası mahkumların kayıtlarının tutulduğu yerdir. Bu oda II. Dünya Savaşı sonrası idam edilen ve hapishane komutanı vekiki olan W. Schmith tarafından idare edildi.
4. Nöbetçi Odası (Wachstube): Burada mahkumların mektupları sansürlenip sorgulanırdı.
5. Hapishane komutanı odası. Savaş süresince kötü şöhreti ve zalimliği ile tanınan Heinrich Jöckel tarafından kullanıldı. Yargılandı ve 1946da idam edildi.
6. Elbise Ambarı (Kammer): K. Wacholz’un başında bulunduğu bu odadan kamp elbiselerini alırlardı. Wacholz 1968’de Batı Almanya’da ölüme mahkum edildi.
7. Üzeri yazılı geçit “Arbeit Mach Frei”: Çalışmak özgürlüktür anlamına gelir. Toplama kampları için alışılmış, Nazi hapishaneleri için ise alışılmadık bir yazıdır. Aynı zamanda birinci avluya çıkan bir geçittir.
8. Birinci avlu: Bu avlu 17 adet toplu ve 20 adette tek kişilik hücrelerin bulunduğu A ve B Bloklarının orta bölümüdür. Bu avluda 1.500 kadar mahkum bulunurdu.
9. Bu hücrede 100’ün üzerinde mahkum bulunurdu. Arka hücrede genellikle Sovyet yabancılar, diğer iki hücrede ise siyasi aktivitelerinden dolayı tutuklanmış veya Yahudi karşıtı düzenlemelere karşı çıkmış Yahudiler kapatılırdı. Bu sebeple adıda rus hücresi diye kullanılırdı. İki gruptaki tutuklulara da acımasızca ve gaddarca davranılırd.
10. Cerrahlık. Litomericenin atanmış polis doktoru B. Kronert tarafından kullanıldı.
11. Birinci avlu komutan odası. İlk olarak A. Neubauer daha sonrada S. Rojko tarafından idare edildi. Her ikisi de savaştan hemen sonra yargılandılar. Burası çalışan komandoların ve hücredeki mahkumların kayıtlarının tutulduğu yerdir.
12. Tek kişilik hücreler. Diğer mahkumlardan izole edilmiş, cezalandırmak veya soruya çekmek için kullanılan ve idama mahkum olmuş kişilerin kaldığı bölümdür.
13. Duş ve dezenfekte odası.
14. Karantina: Ölüme terk edilmiş hasta mahkumların bulunduğu oda.
15. Göstermelik tıraş odası: 1944 yılında Kızılhaç denetlemesinde salgın hastalıklara karşı nasıl önlem alındığını göstermek amacıyla eklendi ve sadece 1 gün açık kaldı.
16. Hastane Bloğu (Krankenrevier): Savaş sonrası yüzlerce mahkumun tifo ve yüksek ateşten olduğu yer. 1944te kısa bir süre bayan mahkumlar burada tutuldu.
17. Yeraltı Geçidi: Orijinal kaleyi kuvvetlendirme unsurlarında biridir. II. Dünya Savaşı boyunca hiç kullanılmamıştır. Bu geçit idam alanına çıkar.
18. Morg: Ölülerin ve işkence gören mahkumların tutulduğu yerdir. 1942den bu yana Bohusovice krematoryumunda yakıldılar.
19. İdam Sehpası: Küçük kalede idamlar 1943’te başladı. 250 civarında mahkum kurşuna dizilerek öldürüldü. En büyük kurşuna dizme olayı 2 mayıs 1945te yaşandı ve 52 kişi birden öldürüldü. Ölenler genellikle Vanguard isyancıları denilen oluşumun üyeleriydi. Darağacı sadece bir kez üç kişiyi asmak için kullanıldı. Tünel ise toplu mezarlığı çıkar.
20. Toplu Mezar: Bu alandan 1945 yazında 601 ceset çıkarıldı ve ulusal mezarlığa gömüldüler.
21. Ölüm Geçidi: Bu geçit idama götürülen mahkumların geçtikleri yoldur.
22. Yüzme Havuzu: Bu havuz 1942de SS’ler ve aileleri için yapıldı. İnşaatı Roudnice’li öğrenciler ve Yahudi mahkumlar tarafından yapıldı ve inşaat sırasında işkence gördüler.
23. Sinema: 1942 yılında SS’ler için yapıldı. Günümüzde Terezin hakkında belgesel film gösterimi için kullanılıyor. Antre odası ise sergi olarak düzenlenmiştir.
24. Dördüncü Avlu: İnşaatı 1943te başladı ve ilk mahkumlar 1944 sonbaharında getirildi. Bu alanda 3.000in üzerinde mahkum kaldı. Savaş sonrası çoğu ya ölüydü ya da ölmek üzereydi.
25. Dördündü Avlu Yönetim Odası: Günümüzde yeryüzünde bulunan kamplardan gönderilerin külleri gösteren bölümdür.
26. Yığın Hücreler: Bu büyük hücrelerde 400-600 kadar mahkum tutuldu. Öndeki iki büyük hücrede günümüzde bir sergi mevcuttur.
27. Hücrelere uyarı için dikilen darağacı: 2 Mart 1945’te 38 numaralı hücreden kaçan 3 mahkumun ardından, yakalanan 1 erkek ve rastgele hücrelerden seçilen 2 erkek ve 1 kadın mahkum burada idam edildi.
28. Dördüncü Avlu Tek kişilik hücreler: 1945te yığın hücrelere dönüştü.
29. SS Kışlası: 120 SS bu kışlada kaldı. Günümüzde müze ve sergi salonudur.
30. Efendilerin Evi: Hapishane ve kamp komutanı ve diğer nöbetçiler ile ailelerine aitti. Günümüzde idare binası olarak kullanılıyor.
31. İkinci avlu: Mahkumların çalıştığı hapishane atölyeleri vardı. Günümüzde ziyaretçilere kapalı alandır.
32. Kantin: Hapishane çalışanları içindi.
33. Üçüncü Avlu: 1942 haziranına kadar kadınlara ayrılırdı. 1944te Litomerice çalışma kampından gelen mahkumlar buraya getirildi ve kısa bir süre kaldı.
34. Ulusal mezarlık: 1945 ve 1958 arası yavaş yavaş doldu. Küçük kaleden, Terezin Gettosu ve Litomerice kampından gelen 10.000 kadar ceset ve 2.386 ayrı kişiye ait mezarlardır.

 

[edebiyatçı]

Ynt: Prag- Dresten-terezin-kutna Hora

Kampın girişinde önce büyük bir mezarlıktan geçiyorsunuz. Bir kısmı yahudi bir kısmı hristiyan mezarları. Toplama kamplarında öldürülenlerin hepsi Yahudi değil. Özürlüler, eşcinseller,çingeneler, üstün Alman ırkı tanımına uymayan kim varsa katledilmiş.

2.Dünya savaşı bittikten sonra ülke olarak savaşmadığımız halde 45 Türk o zamanlar yakalanıp Terezine getirilmiş.30 kişisi Auschwitz'e gönderilip direk infaz edilmiş.Diğer 15 kişinin ise akibeti belli değil, girişi var fakat çıkış kayıtları yok.
Bunun gibi diğer ülkelerdende kayıplar olmuş..Kayıpların adına bu yerdeki plaket yapılmış.Sol köşede TURECKO yazısının anlamı o zaman kaybolan ve katledilen Türkleri anmak..Ki bu Türkler sadece sünnetli oldukları için infaz edilmiş,sözde Yahudi sanılarak...

 

[edebiyatçı]

Ynt: Prag- Dresten-terezin-kutna Hora

.

 

[edebiyatçı]

Ynt: Prag- Dresten-terezin-kutna Hora

Daha önce de Avusturya'da bir toplama kampı gezmiştim. Orada İnsan yaktıkları sobalar ve gaz odaları da vardı. Burada yok. Rehberimizin dediğine göre burası imha kamplarından farklı olarak bir sevkiyat kampıymış. 13+1 toplama kampı kurulduğunu bu +1 'in Terezin olduğunu söyledi. En büyük vahşetin yaşandığı yer ise Polonya'da ki Auschwitz kampıymış Burada idareci olan Doktor Mengele'nin yaptıklarını yarım saat eanlattı. Özellikle ikiz çocuklar üzerinde yaptığı vahşi deneyleri, basıç odalarında patlattığı insanları, buzlu suda insanın kaç dadikada öldüğünü denemesini, insan derisinden yapılan eldiveni,çocukların göz rengini değiştirmek için gözlerine ilaç zerketmesini ve daha fazlasını yazmaya midemin kaldırmadığı bir çok olayı dinledik.Anlatmaya, yorumlamaya ve hislerime girersem saatlerce çıkamayacağım bu konuyu merak edenlerin araştırmasına bırakarak uzatmıyorum.2. Dünya Savaşı ve Nazilerin yaptıkları mutlaka bilinmesi gereken bir yakın tarih.

"Çekoslovakya Musevileri’nin toplandığı Teresin toplama kampı Prag şehrinin 70 Km kadar batısında yer almaktadır. Teresin toplama kampı Austwitz ya da Tereblinka kampları kadar büyük olmayıp büyük toplama kamplarına dağıtım amacıyla kurulmuştur.
Sağlıksız koşulları ve kapasitesinin çok üstünde insanın toplanması nedeniyle çocuklar başta olmak üzere toplu ölümler meydana gelmiştir. Teresin toplama kampında gaz odası ya da krematoryum bulunmamasına karşın ve daha da acı olarak kitlesel ölümlerin yavaş yavaş ve sağlıksız koşullar nedeniyle meydana geldiği bilinmektedir.
Teresin toplam kampında yaklaşık 480.000 kişinin 1941- 45 yılları arasında tutulduğu ve savaş sonunda 120.000 kişinin sağ olarak kurtulduğu bilinmektedir. Ölen 360.000 kişinin 110.000 kadarının sağlıksız ortam koşullarına direnemeyen 12 yaş altı çocuklar olması vahşetin boyutlarını ortaya koymaktadır. Kampı kayıtlarında görünen 120.000 çocuktan geriye 10.000 kadar çocuğun sağ kaldığı bilinmektedir. "

Bu alan mahkumların getirildiğinde kayıtlarının tutulduğu, daha önce ölen mahkumlardan kalma kıyafet, bir tabak ve bir kaşığın verildiği ilk avlu. İşe yarayacaklar çalışma kampına yaramayanlar ölüme gönderiliyor.

 

[edebiyatçı]

Ynt: Prag- Dresten-terezin-kutna Hora

Muhkumların ilk karşılaştıkları yazı. "Çalışmak özgürleştirir."

 

[edebiyatçı]

Ynt: Prag- Dresten-terezin-kutna Hora

Birinci avluda seçilenler daha sonra bir defaya mahsus yıkanıyor. Amaç temizlemek değil pisikolojik olarak pis olduklarını hissettirmek. Gaz odası denilen şey su borularından zyklon-b gazı verilmesidir. Bu gaz aslında haşere öldürmek için kullanılmış.Fazla dozdan bir asker ölünce bunun mermi harcamadan insan öldürmekte kullanılacağı düşünülmüş.Bie günde 2000-2500 kişi öldürülmüş.Bu zehri bulan bilim adamı bu amaçla kullanıldığını öğrenince mahkeme çıkışı intihar etmiş.BU gazı öldürme amaçlı ilk kullananlardan birisi Heinrich Himmler'dir.İdam edilmeden önce tüm nazi subaylarındaki gibi daha önceden dişlerinin arasına yerleştirilen zehri ısırarak intihar etmiş.

" 1941 yazı ve sonbaharında, Zyklon B gazı cinayet aracı olarak Alman toplama kamplarında kullanılmaya başlandı. Auschwitz I'de, Eylül ayında, SS subayları Zyklon B gazını ilk kez toplu katliam aracı olarak test etti. Bu deneylerin “başarısı” Zyklon B'nin Auschwitz kompleksindeki bütün gaz odalarında kullanılmasına yol açtı. SS subayları öncelikle, Birkenau yakınında iki tane çiftliği gaz odası hâline getirdi. “Geçici” gaz odası I 1942'de çalıştırılmaya başlandı ve daha sonra kaldırıldı. Geçici gaz odası II Haziran 1942'den 1944 sonbaharına kadar kullanıldı. SS subayları Auschwitz-Birkenau kampında gaz odalarında öldürmeyi planladıkları kişi oranına göre, kamptaki tesislerin yetersiz olduğuna kanaat getirdi. 1943 yılının Mart ve Haziran ayları arasında dört büyük krematoryum binası inşa edildi. Hepsinde şu üç bölme vardı: bir adet soyunma odası, büyük bir gaz odası ve krematoryum fırınları. SS subayları, Auschwitz-Birkenau kampındaki gaz odalarında öldürme işlemine Kasım 1944'e kadar devam etti.
auschwitz kampında bu kimyasalı yahudilerin tepesine boşaltan kişilere ve nazi görgü tanıklarının savaş sonrası anlattıklarına göre atıldığı an zehir etkileşime geçiyor, tene nüfus eder etmez kan deriden dışarı çıkmaya başlıyor, 20 dakika boyunca akıl almaz acıların ve feryatların sonunda ölüm gerçekleşiyor.

Uygulanan krematoryum zyklon b odalarından çıkan sesler dışardaki yahudileri ürkütmesin diye 2 askeri kamyon ve motorsiklet tam gaz çalıştırılarak gürültü yapılıyor, ama içerdeki insanların feryat seslerini bastıramaya yetmiyor diye raporlarında yazılı olduğu bbc auschwitz belgeselinde detaylarıyla anlatılmıştır.Gaz odalarının duvarları tırnak izleri ile doludur."